Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6.Iuscommuneeuropaeum-uwaginamarginesieksiążkiMarioCaravale...
cywilnego(rzymskiego)zestudiaminadprawemkanonicznym:tytułem
akademickimbyłdoctorutriusqueiuris.
MarioCaravaledokonujekrytycznegoprzegląduróżnychteoriido-
tyczącychstosunkurzymskiegoprawajustyniańskiegoiprawakanonicz-
nego,tworzącychUprawopowszechnerzymsko-kanoniczne”.
Takrozumianeprawopowszechne,niezależnieodtegoczybyłoono
stosowaneprzezposzczególnewspólnoty(gminy),książąt,czycesarza,
byłotraktowanejakowyraznajwyższegorozumu,jakoprzejawobjawie-
niabożego,ogłoszonegowoląsuwerena.Byłoonopojmowanejakowyższe
ponadwszelkienormypozytywnegoprawaludzkiego.Miałotobyćprawo
kompletneiniezmienne,którewolawładcy(traktowanegojakokontynu-
atoraimperiumromanum)mogłajedyniezawiesić,alenieabrogować.
WedługprawnikazBrescii,StefanoFederici,zarównoprawocywil-
ne,jakikanoniczne,byłowyrazemwolibożej,tłumaczonejprzezpraw-
ników,zwanychUarbitramisłuszności”73.Takrozumianepraworzymsko-
kanonicznezawierałoogólnekategorieteoretyczne,którychznaczenie
przejawiałosięwdoktrynieprawnejiworzecznictwiesądowym.Prawo
powszechne,wswejwarstwierzymskiej,powstawałopoprzezdługotrwa-
łątradycjęinterpretacyjnąnormprawajustyniańskiego.Takstworzone
normyprawarzymskiegoikanonicznegobyłyjednakrozumianejakopra-
wowyższenadprawaszczególne.WedleRogeriusaniemogłybyćone
derogowaneprzezwładzeniższeniżpapieżicesarz74.
WhistoriikulturyprawnejEuropyinterpretacjarozwijananagrun-
cieprawajustyniańskiegoiprawakanonicznegostanowiłanajcenniejszy
dorobekprawapowszechnego.Dziękiinterpretacjiprawojustyniańskie
mogłoprzedstawiaćsięjakoprawopowszechneniewymagająceodesłania
73
StefanodeFederici,Deinterpretationelegum(cytowanyprzezM.Caravale,Alleoriginidel
dirittoeuropeoł,s.29–30):(...)atlegesciviles,etiuracanonicaconditaetpromulgatasuntamaioribus,et
prudentioribusnostris:namlegescivilesaDeoperoraprincipumdicunturessepromulgatae(...)Itemper
Iurisconsultos,quiarbitriaequitatisvocatisunt(...)ergoalegibuscivilibusetcanonicisnonestrecedendum.
Por.teżFortuniusGarciadeErzilla,TractatusUniversiIuris,(cytowanyprzezM.Caravale,
Alleoriginideldirittoeuropeoł,s.28–29):DicebatAristotelesinethicaquodcumnaturahomositanimal
sociabile,civitasestveracommunitassecundumnaturam,etideolegescivilescumderiverenturalegenaturae,
quaecumsitquaedampartecipatiolegisaeternae(...)rectediciturdivina(...)haecpartecipatiocommunisestad
legemcanonicametcivilem,alegeenimnaturae,etaluminevultusDeiutraqueprocedit(...)Namdeamicitia
naturaliiuratraditasunt,eteaestnecessariaadcommunebonumquaecivilis,divina,etnaturalisest(...).
74
ConstantinusRogerius,Tractatusdelegispotentia(cytowanyprzezM.Caravale,Alleorigini
deldirittoeuropeoł,s.37):Etbreviterdico,quodinferioresaPapa,velImperatorenonpossuntrescribendo
iuricommuniderogare:quiainferiorlegemsuperioristollerenonpotest(...)Plusdico,quodnecpossuntsta-
tuendoaliquidcontraiuscommunedisponere.
59
