Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Iusetlexwrzymskiejtradycjiprawnej
Udziałjurystówwtworzeniuiciągłymulepszaniuprawapodkreśla
wsposóbjednoznacznyPomponius(D.1,2,2,13),którywręczstwierdza,
żeniemożeistniećprawo(ius)bezudziałubiegłegowprawiejurysty,
dziękiktóremuprawowciążsięulepsza33.Dotegoprocesuulepszaniapra-
waudziałjurysty,którytłumaczyiwyrażarzeczywisteznaczenieprawa
stanowionegoizwyczajowegowydajesięniezbędny.Roląjurystyjestpo-
średniczeniepomiędzyprawemiobywatelami34.
AlessandroCorbinowostatnioopublikowanymartykuleowar-
tościachprawa35przypomina,żewjęzykułacińskimsłowoiusmadwa
znaczenia:1)Uprawo”oraz2)Uwywar”,Usos”,Uzupa”,Urosół”36.Zarówno
wpierwszym,jakiwdrugimznaczeniujesttoproduktoperacjitechnicz-
nejdokonywanejodpowiednioprzezjurystębądźprzezkucharza.Ojako-
ścizupy–sosu(ius)decydujązarównoużyteskładniki,jakiumiejętności
kucharza,któryjąprzygotowuje.Owysokiejjakościprawa(ius)decydują
źródła,naktórychopierasięporządekprawny(legesetmores)orazodpo-
wiednieichprzetworzenieiprzygotowanieprzezjurystę37.Wtymsen-
siedziałalnośćjurysty,jakoniezbędnegoelementuwprocesietworzenia
prawa,nasuwaskojarzeniezdziałalnościąkucharza,któryprzygotowując
potrawęposługujesięodpowiednimiskładnikamiisposobamiichprzy-
rządzania.
TęanalogięznaczeńpodkreślawyraźnieIzydorzSewillipisząc,że
Usosmistrzakuchni(ius)jestnazywanypodobniejakprawo(ius),gdyż
ustawajestskładnikiemprawa”38.
33
D.1,2,2,13(Pomponius,lib.sing.enchiridion):(...)constarenonpotestius,nisisitaliquisiuris
peritus,perquempossitcottidieinmeliusproduci.Zob.A.Corbino,Notaminimaaivaloridiflius”(w:)
Au-delądesfrontières.MélangesdedroitromainoffertsąWitoldWolodkiewicz,t.1,Varsovie2000,s.182.
34
Por.A.Guarino,Paginedeldiritto5,Napoli1994,s.320;L.Vacca,Lagiurisprudenzanelsistema
dellefontideldirittoromano.Corsodilezioni,Torino1989,s.74.
35
A.Corbino,Nota...,s.179in.
36
Zob.teżJ.Sondel,Słownikłacińsko-polskidlaprawnikówihistoryków,Kraków1997,s.541–548:
1)Uprawo”;2)Uzupa,polewka,ciecz,sos,wywar”.
37
Por.A.Corbino,Nota...,s.181:UIus–brodoeius–dirittosonoentrambiilfruttodiun’ope-
razioneUtecnica”(delcuocoedelgiurista)chepermetteall’espertodiricavaredaunarealta(lecarni
eleverdure,daunaparte,lelegeseimoresdall’altra),adequa-mentetrattata,unrisultato(il«brodo»,
il«criteriodigiudizio»)”.(UZarównoius–rosół,jakiius–prawo,sąowocemzabiegutechnicznego,
kucharzaalboprawnika,którypozwalaznawcywyciągnąćznależyciepotraktowanychskładników
(mięsaiwarzyworazustawizwyczajów)odpowiednirezultat–czyto«rosół»czyteż«kryterium
wyrokowania»)”.Zob.też:F.Carnelutti,Dilądaldiritto,RISG84,1947,s.115–116;G.Devoto,Iusdi
lądallagrammatica,RISG,85,1948,s.414in.
38
IsidorusHispalensis,Etym.20,2,32:Iuscoquinaemagistriaiurenuncupaverunt,quia(ea)estlex
condimentieius.HancGraeciflzémam”vocant.
45
