Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.PODATKIISYSTEMPODATKOWYWDOROBKUEKONOMII
36
Reżimpodatkowynajczęściejpowstajewwynikudługiego,skomplikowa-
negoprocesukreowanialogicznejstrukturysystemowej.Rezultatemsą
dopasowanedosytuacjispołeczno-gospodarczejrodzajeiformyopodatko-
waniapowiązanerównieżzprzekształcaniemlubrezygnacjązrozwiązań
nieefektywnych.Wymagatouwzględnieniawielubezpośrednichipośred-
nichczynnikówwpływającychnaopodatkowanie,wtym:ustrójspołecz-
no-polityczny,poziomrozwojugospodarczegopaństwa,programrozwoju
społeczno-gospodarczego,administracja,ustawodawstwomiędzynaro-
dowe.Tendługotrwałyprocesstopniowegokształtowania,porządkowa-
niaiharmonizacjiposzczególnychpodatkówwokreślonychwarunkach
politycznych,gospodarczychorazspołecznychmanaceluzidentyfikowa-
niefunkcjonującychniedoskonałości,którepowinnybyćkorygowanepo
pewnymczasie.Korektajestistotna,adużąrolęodgrywawnichprzy-
zwyczajeniespołeczeństwadofunkcjonującychpodatków,jakteżniechęć
dowprowadzaniaradykalnychreform.Kształtwspółczesnegomodelusys-
temupodatkowegoopierasięnainterakcjidwóchrodzajówpodmiotów
–czynnegoibiernego.Czynnymjestpodmiotpublicznoprawnyposiada-
jącykompetencjedonakładaniaprawaikształtowaniapodatków.Bier-
nymipodmiotamisątejednostkiwspołeczeństwie,uktórychpowstał
obowiązekpodatkowy–większośćznichbędzieponosićekonomicznycię-
żarpodatku(podatnikrzeczywisty),częśćbędziezobowiązanadozapłaty
podatku(podatnikformalny).Przedmiotopodatkowaniaokreślaprawo-
dawca,opierającsięnapraktyceaktywnościgospodarczejdanegospołe-
czeństwa.Podstawapodatkowastanowipieniężnymiernikprzedmiotu,
astawkępodatkowąnależytraktowaćjakoudziałpaństwawkażdym
zdarzeniuspołeczno-gospodarczym.Jakprzyjrzymysięwzrostowiopo-
datkowaniaweFrancji,Szwecji,StanachZjednoczonychiWielkiejBryta-
nii(rys.1.4),todo1914r.(wybuchuIwojnyświatowej)rządypobierały
mniejniż10%dochodunarodowegowformiepodatku,którybyłprzezna-
czanynafinansowaniepodstawowychfunkcjizwiązanychzutrzymaniem
rząduibieżącychpotrzebpaństwa.Od1920r.poXXIw.zauważalny
jestcyklicznywzrostudziałuopodatkowaniawgospodarce,cojestpo-
wiązanerównieżzezwiększeniemwydatkówpublicznychnausługi,jak
edukacjaczyopiekazdrowotna.Szybkiwzrostjestzauważalnyszczegól-
niewokresietużpozakończeniuIIwojnyświatowej,jakocyklodbudo-
wyposzczególnychgospodarek.Odkońcalat60.widaćwyhamowanie
wzrostuwStanachZjednoczonych,wSzwecjinaprzełomielat80.i90.
poprzedniegowieku.
