Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naukanowożytna-rozumianabardzoszeroko,jakozjawiskocy-
wilizacyjneikulturowerozpoczynającesięwrazzprzełomemdatowa-
nymsymbolicznienaokres1543-1687
2
itrwającepodziśdzień-jest
wwymiarzedyskursywnymtakąpraktyką,wktórejważnąrolęodgrywa
figuraautora.Oczywiściedomenanaukiniestanowituwyjątku:wystar-
czywspomniećosztuce,azwłaszczaoliteraturze,gdzie-jakpokazują
analizyprowadzoneprzynajmniejodczasuRolandaBarthes)aiMichela
Foucaulta-funkcjonalnagramiędzyautoremadziełem,autoremaaktem
twórczymściślesplatasięzprzemianamizachodzącymiwtychobszarach.
Tymnaprzykład,comiałoby-zdaniemwspomnianychmyślicieli-cha-
rakteryzowaćliteraturęwspółczesną(pojętąwsensietypologicznym,nie
chronologicznym),jestswegorodzajuanonimowośćdzieła,zerwanie
ekspresywnejwięzimiędzypodmiotemwypowiedziajęzykiemlitera-
tury,streszczającesięwsłynnejBeckettowskiejformule:nAcotoza
różnica,ktomówi,rzekłktoś,cotozaróżnica,kto”
3
.Nieulegateżjednak
wątpliwości,żewsferzenaukifunkcjaautoracechujesięspecyficznymi
właściwościami.
Jednąznichtworzypewiendyskursywnyparadoks.Otóżniepotrzeba
wielkiejerudycjianipogłębionejwiedzywodniesieniudoposzczególnych
gałęzinowożytnejnauki,abyskonstatować,żejejkonceptualnywymiar
współkształtująterminywjakiśsposóbłączącedaneodkrycie,twier-
dzenie,hipotezęlubteorięznazwiskiemtego,komuprzypisujesięich
dokonaniebądźstworzenie.LiczbaAvogadra,stałaPlancka,przestrzenie
Riemanna,darwinizm,niuton,twierdzenieGödla,demonLaplace)aś-
przykładymożnabymnożyć.Toswoisteprawoindywidualnejwłasności,
podkreślającekonstytutywnyzwiązekmiędzynaukowymosiągnięciem
wdomenieposzukiwaniaprawdyajednostkowymwysiłkiem,zderzasię
wszakżezdośćszerokorozpowszechnionymprzekonaniem,żewprzeci-
wieństwiechociażbydosztukinaukajestprzedsięwzięciemahistorycz-
nymotyle,oilekompetentninaukowcy,bezwzględunaswojecechy
2Por.np.PaoloRossi,Auxoriginesdelasciencemoderne,Seuil,Paris2004.
3
Zob.np.MichelFoucault,Kimjestautor?[w:]tenże,Powiedziane,napisane.Szaleń
-
stwoiliteratura,tłum.MichałPawełMarkowskiiin.,Aletheia,Warszawa1999,s.200-201.
18
