Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIV:Triumfzasadynarodowej
69
WepocekonstytucjonalizmuruchnarodowyRusinówobierałróżnekie-
runki.Himkawyliczaichażpięć:rusinizację,rutenizację,polonizację,rusyfi-
kacjęiukrainizację179.Wnajwiększymkonflikcieznajdowałysiędwaostatnie,
najsilniejszezwymienionych.Zmiany,jakienastąpiływwynikupolitykirusy-
fikacyjnejwładzcarskichnaterenieUkrainyZadnieprzańskiej,kompromitacja
rusofilipodczasprocesusądowegowsprawieprzejścianaprawosławiegminy
HniliczkiorazpogorszeniesięstosunkówHabsburgówzRosjąiidącazatym
centralnapromocjakierunkuukraińskiegowGalicjiprzyczyniłysięjednak
doosłabnięciaorientacjirusofilskiej180.GrzegorzMazurtwierdzi,żewlatach
osiemdziesiątychukraińscynarodowcystalisięczołowąsiłąruchunarodowego
Rusinów181.Jużdwiedekadywcześniejzaczęlimiećonisilnewpływyworgani-
zacjachstudenckich,tzw.hromadach(pierwszapowstaławeLwowiew1863r.).
W1868r.doprowadzilidopowstaniaTowarzystwanProswita”,zajmującegosię
szerzeniemoświatywśródluduukraińskiego,obejmującegowpływamiszero-
kiemasychłopstwa.W1879r.JulianRomanczukzacząłwydawaćadresowaną
dochłopówgazetęnBatkiwszczyna”,arokpóźniejWołodymyrBarwinskiotwo-
rzyłprzeciwstawiającesięświętojurskiemunSłowu”pismoUkraińcównDiło”.
W1873r.powstałoTowarzystwo(potem:Naukowe)im.Szewczenki,w1881-
UkraińskiePedagogiczneTowarzystwonRidnaSzkoła”,prowadząceliczne
szkołyprywatneiplacówkioświatowe,w1883-czasopismoliteracko-naukowe
nZoria”,w1885-towarzystwopolitycznenNarodnaRada”zRomanczukiem
naczele.Wymienioneiinne,podobneiminicjatywyrozstrzygnęłyostatecznie
doluduzhasłaminarodowymi.ObszernieopisujejeD.Sosnowska,podkreślając,żeniekiedy
prowadziłyonedoopuszczenianpozycjinarodowych”;por.tejże,InnaGalicja...,zwł.s.157-195
(rozdz.PrzypadekJakiwaHołowackiego);por.tejże,Inteligentnarynkukultury-onarodzinach
ukraińskiejinteligencjiwGalicji,w:Galicyjskiespotkania,red.U.Jakubowska,Zabrze2009,
zwł.s.16n.
179Por.J.-P.Himka,TeConstructionofNationalityinGalicianRus’.IcarianFlights
inAlmostAllDirections,w:IntellectualsandtheArticulationoftheNation,red.R.G.Suny,
M.D.Kennedy,AnnArbour2001,s.112-113.Badaczezagadnieniapodająróżneliczbyowych
orientacji,stosującniekiedyodmiennąterminologię.JarosławHrycakwymieniaichcztery:
ukrainizację,rusyfikację,polonizacjęorazprowincjonalnąidentyfikacjęrusińską;por.tegoż,
HistoricalMemoryandRegionalIdentity...,s.190-191.EwaMichnawyróżniatrzynurtywruchu
narodowymRusinów-staroruski,ukraińskiirusofilski-pozostawiającnabokunurtpro-
polski;por.tejże,Kwestieetniczno-narodowościowenapograniczuSłowiańszczyznyWschodniej
iZachodniej.RuchrusińskinaSłowacji,UkrainieiwPolsce,Kraków2004,s.56-57.Dylematy
terminologicznerozważaJarosławMoklakwartykuleMoskwoflstwo(moskaloflstwo)iruso-
flstwo.Uwagioterminologii,wzwiązkuzartykułemAndrzejaA.Zięby[Łemkowieiłemko-
znawstwowhistoriografipolskiej,w:Łemkowieiłemkoznawstwopolskie.T.5,Kraków1997],
nStudiaHistoryczne”43,2000,nr4,s.701-712.
180Por.obszerneomówienietejorientacjiwpracy:A.V.Wendland,DieRussophilenin
Galizien.UkrainischeKonservativezwischenÖsterreichundRussland,1848-1915,Wien2001.
181G.Mazur,Genezakonfiktupolsko-ukraińskiegowGalicji,w:Galicyjskiespotkania...,
s.26,28.
