Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
I.Paradygmatrolnictwaindustrialnego
Procesykoncentracjizachodziłytakżewotoczeniurolnictwa.Towprostprowa-
dziłodointegracjipionowej−tworzeniasięagrobiznesu,którystałsięmetasyste-
memwstosunkudorolnictwa,podporządkowującjeswoiminteresom.Wniektó-
rychkrajachrolnicyusiłowaliwzmacniaćswojąpozycjęprzez–opróczkoncentracji
–kooperację(integracjępoziomą),wtymtworzenieróżnegorodzajuspółdzielni.
Alezregułyniewzmacniałotoistotnieichpozycji,ponieważprocesykoncentracji
ikonsolidacjizachodziłyinadalzachodząrównieżwprzodującychogniwachagro-
biznesu–jeszczeszybciejniżwrolnictwie.Ponadtozmieniająsięsiłyprzewodnie:
wmiejsceprzedsiębiorstwlokalnychinarodowychpojawiłysiękorporacjeponadna-
rodowe–przemysłoweihandlowe.
Zmianykulturowe
Przemianomwsferzematerialnejiekonomiczno-społecznejtowarzyszyłyznaczące
zmianywsferzekulturowej.Pojawiłasięmentalnośćindustrialna(rolnictwojako
zawód,odmitologizowanieziemi−zaprzestanietraktowaniajejjakosacrum−igo-
spodarstwarolnego,aprzedewszystkimorientacjanatowarowośćprodukcji).To
ukierunkowałoiwzmocniłoznaczeniemotywukorzyścimikroekonomicznej,którą
ograniczonodokategoriiekonomicznejokreślonejmianemzysku,usuwającwcień
tradycyjnemotywyegzystencjalneipsychospołeczne.
Napoziomiemakroekonomicznym–opróczpopytu–szczególneznaczeniemiała
absorpcjarolniczejsiłyroboczejuwalnianejprzezrolnictwoorazrozwójprzemysłów
pracującychnarzeczrolnictwaiprzetwarzającychsurowcerolnicze,atakżehandlu
rolnegoiusług,któreprzejmowaływieleczynności(prac)zgospodarstwrolnych.
Wowymczasierozwójprzemysłuiinnychdziałówpozarolniczychgospodarkimiał
właściwiecharakterpracochłonny,copowodowało−używającżargonuekonomicz-
nego−ssaniesiłyroboczejzrolnictwa.Wpływindustrializacjiitowarzyszącychjej
zjawisknarolnictwobyłwszechstronny,cojużdawnoprzedstawiłnajznamienitszy
klasykekonomiiAdamSmith(zob.ramka3),podobniejaknaogólnyrozwójcywili-
zacyjny(Rosenberg,Birdzell1994).
Ramka3.Miastaiprzemysłarolnictwo
„Wzrostibogactwomiasthandlowychiprzemysłowychprzyczyniałosiętrzema
różnymisposobamidopodnoszeniakulturyrolnejiuprawyroliwtychkrajach,do
którychmiastatenależały.
Popierwsze,stwarzającwielkiichłonnyrynekdlasurowcówiziemiopłodówwytwa-
rzanychprzezwieś,miastatezachęcałydouprawyroliidalszegopodnoszeniakultury
rolnej.Tenichdodatniwpływwcalenieograniczałsiętylkodoichwłasnychkrajów,
leczwmniejszymlubwiększymstopniurozciągałsięnawszystkiekraje,zjakimimiasta
teutrzymywałystosunkihandlowe.Dlawszystkichtychkrajówstwarzałyonerynekdla
częścitamtejszychsurowcówlubwytworówprzemysłowych,atymsamymzachęcały
jewszystkiedopracyirozwoju.Ichwłasnykrajjednakżesiłąrzeczyczerpałnajwięcej
