Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.1.Paleografia
dążącdoosiągnięciadwóchliniizewnętrznych(schematczteroliniowy).
Sątotypyidealne,obokktórychspotykasiępismamieszane,jakuncjała.
Wprzypadkuminuskułynależyzwrócićuwagęnamożliwewariacjesto-
sunkukorpusudolasekposzczególnychliter,któremogąwzmacniaćbądź
osłabiaćminuskułowycharakterpisma.KategorieDmajuskuła”iDminu-
skuła”bywająteżstosowane,mniejpoprawnie,dopojedynczychliter.Na
określenieróżnychetapówrozwojuczyformwykonaniawramachokreś-
lonychtypówpismaużywasiękategorii:Dpismopotoczne”(lubDużytko-
we”),Dkanon”,Dstylizacja”.Wdziedzinieanalizyformalnejpaleografia
częstokorzystaznarzędzitechnologicznych(fotografiawwielokrotnym
powiększeniupozwalarozpoznaćgestpisarski,światłooróżnejdługości
odczytaćrazuryorazrękopisywielokrotniezapisane–palimpsesty,nowe
perspektywyotwieratechnologiainformatyczna).
Badaniepaleograficzneniewyczerpujesięjednaknaopisieformalnym.
Nietylkodlapoprawnegodatowaniailokalizacjiposzczególnychzabytków,
lecztakżewceluustaleniauwarunkowańzróżnicowaniapisma(wyborów
graficznychpisarza,zmianzachodzącychwkształcielubsposobiewyko-
naniapismanaprzestrzeniczasu)paleografmusiuwzględnićkontekst
zapisuwjegoróżnorodnychwymiarach:materialnym(książkawjejróż-
nychformach,kartadokumentu,artefaktzinskrypcją),literackim(gatunek
iprzeznaczeniezapisanegotekstu,historiajegotransmisji),społecznymczy
nawetfizjologicznymimotorycznym.Wzwiązkuztymiwzależnościod
tematubadańkoniecznejestnabyciekompetencjilubścisławspółpracaze
specjalistamiinnych,bliskospokrewnionychdyscyplin,przedewszystkim
papirologii,epigrafiki,kodykologiiidyplomatyki,atakżehistoriisztuki
ifilologii.Postulatcałościowegopodejściadozabytkówpisma,nawetjeśli
niezawszerealizowany,jestsilnieobecnywtradycjibadańpaleograficz-
nych(por.J.Mallon,Paléographieromaine,Madrid1952,s.11:DPaleogra-
fiamusizajmowaćsięzabytkamigraficznymikażdegorodzajuizawsze
wsposóbcałkowity”,tłum.J.K.).Wzwiązkuztympaleografia–częściej
niżpozostałewspomnianedyscypliny–odgrywarolęintegrującąstudia
naddawnympismem.
Paleografiazajmujewięcważnemiejscewwieluobszarachpoznania
historycznego.Naetapiekrytykiźródełdostarczanarzędzipoprawnego
odczytuorazmożemiećdecydującywkładwustaleniedatyimiejscaspo-
rządzeniaprzekazurękopiśmiennego.Analizaformalnapismapozwalana
rozróżnieniewielurąkwtymsamymzabytkulubidentyfikacjętejsamej
rękiwwielurękopisach(niezawszejednakmetodaporównawczapisma
znajdujezastosowanie,tasamaosobamogłaużywaćróżnychtypówpisma
wróżnychkontekstachlubwróżnychokresachżycia,wtedyidentyfikacja
opierasięnadanychniepaleograficznych).Wdziedziniekrytykitekstu
49
