Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3
NAUKIPOMOCNICZE
DLAMEDIEWISTY
3.1.Paleografia
Paleografianarodziłasięjakoklasyfikacjapismałacińskiegodawnych
dokumentówwramachwykładudyplomatykiJeanaMabillona(Derediplo-
maticalibrisex,Paris1681).Samterminnatomiast,utworzonyodgreckich
słówpalaiós(dawny)itematuczasownikagráphein(pisać),pierwszyraz
zostałużytywtytuledziełaBernardadeMontfaucon,poświęconegodaw-
nemupismugreckiemu:PalaeographiaGraeca,sivedeortuetprogressu
literarumGraecarum(Paris1708).Stopniowotypologięzastąpiłoujęciehi-
storyczne,nastawionenapoznaniedynamikirozwojupisma.Podstawowym
kryteriumpodziałówwramachpaleografiisąsystemypisma;rozróżniasię
więcpaleografiełacińską,grecką,ruską,hebrajską,arabskąitd.Poniższe
uwagidotycząprzedewszystkim(awskazówkibibliograficznewyłącznie)
paleografiipismopartychnaalfabeciełacińskim.
Zasadniczymprzedmiotempaleografiiłacińskiejsądziejepismałaciń-
skiegowykonywanegoręcznie,odpierwszychformwypracowanychwsta-
rożytnymRzymieprzynajmniejpopoczątkierydruku,wtrzechpodstawo-
wychkontekstachużycia–książkowym,dokumentowym,eksponowanym,
niezależnieodmateriału,naktórymzostałowykonane(papirus,pergamin,
papier,tabliczkawoskowa,materiałytwarde).Przezdziejepismarozumie
sięwpierwszymrzędziegenezę,rozwój,czasowyigeograficznyzasięg
używaniaorazwewnętrznezróżnicowanieposzczególnychtypówpisma.
Obokznakówalfabetuprzedmiotembezpośrednichzainteresowańpaleogra-
fiisąteżsystemyskracaniawyrazów(brachygrafia),sposobyprezentacji
iopracowaniatekstu(zapisciągły–scriptiocontinuairozdzielnepisanie
wyrazów,interpunkcja,korektury),zapisliczb,notacjamuzyczna.Zakres
chronologicznypaleografiijestdyskusyjny:nowożytneiwspółczesnepisma
ręcznebywajątraktowanejakoprzedmiotodrębnejdyscypliny,neografii.
Podstawowąprocedurąpaleografiijestanalizaformposzczególnych
znakówiichsekwencjioraztechnikwykonaniapismawramachpojedyn-
czegozabytkulubwokreślonejgrupiezabytków,poprawnieodczytanych
47
