Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.„gOśCIe”zeWSCHODU
19
Brytyjskich.Tymczasemanglikaniewimieniuwładzymonarszejnarzu-
ciliswojewyznaniejakoobowiązującenatereniecałejIrlandii,stopniowo
wprowadzającodpowiadająceimprawaiprzepisy(m.in.takzwaneprawa
karne–PenalLaws–ustanawianeodkońcaXVIIwiekuiostatecznieznie-
sionedopierow1920roku),iodXVIwiekuusiłowalipodporządkowaćsobie
wszystkieinnekościoły.FunkcjonującydodzisiajChurchofIreland(Kościół
Irlandii)–druginajbardziejlicznyzwiązekwyznaniowywRepubliceIrlan-
dii16–towbrewnazwiesugerującejodrębnąirlandzkątradycjętakże
Kościółanglikański(jednocześnieprotestanckizewzględówhistoryczno-
-kulturowych,jakikatolicki,choćniepodlegającypapieżowi).Takwięc
przodkowiedzisiejszychprotestantów(szczególnieprezbiterian)wIrlandii
Północnejtowwieluprzypadkachosadnicy,którzyzdecydowalisięporzu-
cićrodzinnestronyiwyemigrowaćwXVIIwiekuzeSzkocjidokraju,gdzie
zarównoonisami,jakiichpotomkowieprzezwieledekad,podobniejak
katolicywiernipapieżowi,traktowanibylijakoobywateledrugiejkategorii.
MożedlategopodkoniecXVIIIwiekuirlandzcykatolicyiprotestanci
potrafilisięzjednoczyćwewspólnejsprawie–podwarunkiem,żewrogiem
byłaWielkaBrytania.NapoczątkulatdziewięćdziesiątychXVIIIstulecia
wojskabrytyjskiezaangażowanewdziałaniazbrojneprzeciwkoFrancji
musiałysięwwiększościwycofaćzeSzmaragdowejWyspy,coskwapliwie
staralisięwykorzystaćZjednoczeniIrlandczycy(TheSocietyofUnited
Irishmen)–stowarzyszenieczerpiącewtymczasieinspiracjęzrewolucji
francuskiej.NajegoczelestanąłTheobaldWolfeTone,charyzmatyczny
przywódca,którychoćsambyłprotestantem,potrafiłupomniećsięorów-
nouprawnieniedlakatolików.Wyruszyłw1796rokupopomocdoFrancji,by
stamtądprzybyćzodsiecząwpostaci15000żołnierzy,jednakzłapogoda
pokrzyżowałanamorzuichplany.Dopierodrugapróbaw1798rokuokazała
sięniecobardziejskuteczna–powstanienazachodzieIrlandii,whrabstwie
Mayo(znowudziękipomocyFrancuzów)doprowadziłodoustanowienia
nakrótkoRepublikiConnacht,alesiłyKoronybrytyjskiejszybkoporadziły
sobiezrebeliantami.PodobniesytuacjawyglądaławUlsterzeiWexford,
choćtamwalkibyłynajbardziejzacięte17.Powstanieirlandzkiew1798roku
pokazało,żeprotestanciikatolicymogąwalczyćramięwramięouzyskanie
niezależności.JednocześnieLondynzdałsobiesprawę,żeIrlandiastanowi
palącyproblempolityczny,ipostanowiłgorozwiązać,ustanawiającAktem
Unii(awłaściwiedwomaaktami)w1800rokuZjednoczoneKrólestwo
WielkiejBrytaniiiIrlandii.
16Zob.Ó.RYAN:Onein10Irishpeoplesaytheyhavenoreligion,thesecondlar-
gestgroupbehindRomanCatholics.htp://www.thejournal.ie/census-2016-statistics
-3326599-Apr2017/(dostęp:11.02.2018).
17Zob.P.F.STATe:ABriefHistoryofIreland…,s.159.
