Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.IRLANDIAPółNOCNA–PROWINCJAzPRzeSzłOśCIĄ
maitepodziałyorazhierarchietakżewśródkolonizatorów,naprzykładmię-
dzyanglikanamiiprezbiterianami),alewgruncierzeczyistotniejszebyłoco
innego–należałoprzedewszystkimlegitymowaćsięangielskim(ewentualnie
szkockim,walijskim)rodowodem,byzasłużyćnaspecjalnewzględyprzedsta-
wicieliwładzymonarszejwUlsterze.Tasytuacjaniezmieniałasięznacząco
jużpóźniejprzezcałewieki,niektórzytwierdząnawet,żewyglądatakdodzi-
siaj–mimorozejmu,podpisaniaporozumieniawielkopiątkowego10kwiet-
nia1998rokuirządutworzonegowspólnieprzezprzedstawicielikatolików
iprotestantów.
Irlandzcykatolicymoglijeszczemiećnadzieję,żeichstatusulegniepopra
-
wiepodkoniecXVIIwieku,kiedytonatronieangielskimzasiadłnakrótko
katolickikrólJakubII.Spotkałsięjednakzsilnymoporemwewłasnymkraju
iwkrótcemusiałbronićkoronyprzedzakusamizestronylicznychkonku-
rentów,wzwiązkuzczymanimyślałrekompensowaćkrzywdwspółwy-
znawcom.Doszłodotego,żew1689rokutokrólszukałwsparciawIrlandii,
chcącodzyskaćtronpoprzegranejkampaniiwAnglii–musiałonustąpić
własnemuzięciowiWilhelmowiIIIOrańskiemu.Dnia1lipca1690rokuna
wschodzieIrlandiinadrzekąBoynemiałomiejsceostatecznestarciesiłpro-
testanckichikatolickich,choćtaknaprawdęskładwojsk,jakiestanęłyprze-
ciwkosobie,byłniezwyklezróżnicowanynietylkopodwzględemwyznanio-
wym,aletakżenarodowościowym.PostronieJakubaIIwalczyliIrlandczycy,
Francuzi,WalończycyiNiemcy,natomiastWilhelmOrańskidowodziłsiłami
złożonymizżołnierzyirlandzkich,angielskich,niemieckich,holenderskich
iduńskich15.WygranaprzezWilhelmaOrańskiegobitwanadBoynemiała
przypieczętowaćprotestanckąprzyszłośćangielskiegotronu,atakżenadłu-
gielatapogrzebaćnadziejeirlandzkichkatolików.Kampaniaz1690rokustała
sięrównieżistotnymhistorycznympunktemodniesieniadlairlandzkich
protestantów,którzyw1795roku,chcącupamiętnićheroicznąwalkęprze-
ciwkowojskomJakubaII,założyliwzorowanynamasoneriiZakonOrański
nacześćWilhelmaIIIOrańskiego.
ZakonOrańskitoorganizacjaodpoczątkuskupiającaprotestantówwła-
ściwiewyłączniezpółnocnejczęściIrlandii,codobrzeilustrujeróżnice
kulturoweidoktrynalne,atakżeodmiennedoświadczeniahistoryczne
orazpochodzenieprzedstawicielirozmaitychodłamówprotestantyzmuna
wyspie.Abylepiejzrozumiećwydarzeniarozgrywającesiętamwdrugiej
połowieXXwieku,októrychobszerniejbędziemożnaprzeczytaćzachwilę,
wartopamiętać,żeUlsterwodróżnieniuodpozostałychprowincjiIrlandii
odpoczątkuXVIIwiekuzaludniali(awłaściwienależałobynapisać:kolo-
nizowali)protestancigłówniezterenówSzkocjiipółnocnejAnglii,przede
wszystkimprezbiterianieskonfliktowanizanglikanaminawiększejzWysp
15R.F.FOSTeR:ModernIreland1600-1972.London,PenguinBooks,1989,s.148.
