Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.IRLANDIAPółNOCNA–PROWINCJAzPRzeSzłOśCIĄ
szymstopniudotknęłyUlster,gdziejednakczęstodochodziłodoprze-
mocynatleetnicznym,główniewobeckatolików23.Jednymznajbardziej
okrutnychipamiętnychpogromów,zaktórymstałZakonOrański,była
„krwawaniedziela”wBelfaście10lipca1921roku.Zginęłowtedy15osób,
a70zostałorannych24.
Dnia11lipca1921rokuzakończyłasięwojnaangielsko-irlandzka.Obie
strony,wycieńczoneiosłabioneprzeciągającymisięwalkami,uznały,że
należywynegocjowaćkompromiswsprawiestatusuwyspy,zuwzględ-
nieniemszczególnegocharakterujejpółnocnejczęści.Pierwszejdelega-
cjiirlandzkiejprzewodziłÉamondeValera,jednakjegonieprzejednana
postawadoprowadziładoimpasuinegocjacjezawieszono.Pokilkumiesią-
cachnalideraIrlandczykówwyznaczonoArthuraGriftha,apomocąsłu-
żyłmuMichaelCollins.PoprzeciwnejstroniezasiadałDavidLloydGeorge,
zaprawionywnegocjacjachpolityk,któryprzygotowałkoncepcjępodziału
Irlandiinadwieczęści.PodgroźbąwznowieniadziałańwojennychBrytyj-
czycywostatniejchwiliniemalzmusilidelegacjęirlandzkądopodpisania
Traktatuwimieniupodzielonegoparlamentuirlandzkiego,któryzjednej
stronychciałpokojuistabilizacji,azdrugiejniemógłsięzgodzićnarezy-
gnacjęzrepublikańskichideałów25.WkońcuwbrewwolideValerydelegacja
irlandzkaprzyjęławarunkizaproponowaneprzezLloydaGeorge’ai6grud-
nia1921rokuTraktatangielsko-irlandzkizostałpodpisany.Formalniewszedł
wżyciedopiero7stycznia1922rokupozatwierdzeniuprzedparlament
irlandzki(64głosyza,57–przeciw).OznaczałpowołanieWolnegoPaństwa
Irlandzkiego(ang.TheIrishFreeState,irl.SaorstátEireann),którepozo-
stałojednakczęściąImperiumBrytyjskiego(formalniepodległegowładzy
monarszejwLondynie).IrlandiaPółnocnaotrzymałaprawosamodzielnego
zadecydowaniaoswojejprzyszłości–wobrębieWolnegoPaństwaIrlandz-
kiegolubjakdotychczas,wZjednoczonymKrólestwie.
Jużwcześniej,wczasiewojnyangielsko-irlandzkiejwlatach1919–1921
posłowiewybranidoparlamentubrytyjskiegozUlsteru,którzypopierali
unięzkoroną(tzw.unioniści),zdecydowali,żeniepodrodzeimzWolnym
PaństwemIrlandzkimiopowiedzielisięzautworzeniemnapółnocywyspy
23Zob.S.MCMAHON:AShortHistoryofUlster…,s.145–147.Szczegółowąanalizęprzy-
czyneskalacjiprzemocywUlsterzewrazzciekawymporównaniemdosytuacjinaGór-
nymŚląskuwówczesnymokresieznajdzieczytelnikwpracyT.K.WILSONApt.Frontiers
ofViolence:ConflictandIdentityinUlsterandUpperSilesia,1918–1922.Oxford,Oxford
UniversityPress,2010.
24Zob.A.PIóRKO:HistoriaIrlandiiPółnocnej.Toruń,WydawnictwoAdamMarsza-
łek,2008,s.40.
25Zob.M.A.HOPKINSON:Anglo-IrishTreatyof1921.In:EncyclopediaofIrishHistory
andCulture.Vol.1.Ed.J.S.DONNeLLY,Jr.Detroit–NewYork–SanFrancisco–SanDiego–New
Haven–Waterville–London–Munich,ThomsonGale,2004,s.18–20.
