Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.JakiejhistoriografiiPolacydzisiajpotrzebują?
33
2.Społecznafunkcjahistorii
Praktyczniekażdyztrzechczłonówtegopojęciawymagakonkrety-
zacjiisprecyzowania.Rozpocznijmyodostatniego.Gdymówimyospo-
łecznejfunkcjihistorii,torzeczjasnaterminflhistoria”użytyjestnie
wznaczeniudziejów,leczpewnegotypuwiedzyodziejach.Niemusito
byćbynajmniejwiedzanaukowa,jestonajedyniejednymzeskładników
tego,conazywasięświadomościąhistoryczną,itowcalenienajważniej-
szym.Świadomośćhistorycznajestbowiemswoistąmieszaniną,tyglem,
gdzieobokwiedzyoprzeszłościopartejnanaukowychpodstawachfunk-
cjonująpotoczneoniejwyobrażeniakształtowaneprzezsztukę,literatu-
rę,filmczytelewizję,atakżeto,cookreślanebywajakodoświadczenie
historycznewspółczesnych,wyniesionezdoświadczaniahistoriiwtoku
swegożycia,oraztradycja,czylipamięćzbiorowaprzekazywanazpoko-
lenianapokolenie.Świadomośćhistorycznamaprzytymzawszewymiar
podwójny:jestświadomościąprzeszłości,świadomościątego,cosiętam
kiedyśzdarzyłoiświadomościątego,wjakisposóbhistoriajestwytwa-
rzanasamymidziałaniamiludzkimi,czyliświadomościątego,coJerzy
Topolskinazywamyśleniemhistorycznym.Podkreślaon,iżtentyp
myśleniaflrozwijaprzeświadczenieotym,żeświatsięzmienia,żezmiany
tesądziełemludziiżesąmożliwe”70
Zatemproblemspołecznejfunkcjihistoriizawierawsobiepytanie
oznaczenieświadomościhistorycznejdlaspołeczeństwa.Iniewystarczytu
powiedziećjedynie,iżpoczuciewspólnejprzeszłościspajaspołeczeństwo,
integrujeje.Powstająpytaniadalsze:wjakimstopniuadekwatnośćwiedzy
oprzeszłościmatuznaczenie?Skoroceljesttakutylitarny,toczynielepiej
osiągajągopozanaukoweskładnikiświadomościhistorycznej,grającena
emocjach,opartenafałszywejideologii?Dziejepolitycznedostarczająwie-
luprzykładównato,żebynajmniejnienaukowawizjawłasnejprzeszło-
ścipobudzałapaństwa,narodyigrupyspołecznedookreślonychdziałań.
Funkcjonowaniemitówflnaroduwybranego”
,flnarodupanów”
,poczucie
flkrzywdyhistorycznej”jakoideowegozapleczakonkretnychprzedsię-
wzięćpolitycznychjesttakstare,jaksamahistoria.Aprzytymzdumiewa
ichskutecznośćwmobilizowaniurzeszludzidowielkichzadań!
Fenomentenbudzidziśnajżywszezainteresowanieteoretykównauk
społecznych.Jegointerpretacjaidziewkierunkuwskazywania,iżdla
dowolnejwartościspołecznej8istniejetzw.niezbędnypoziomsocjalizacji
7J.Topolski,Światbezhistorii,wyd.2,Warszawa1976,s.11.
8Wartościąspołecznąnazywanajestwartość,którejosiągnięcieniejestmożliwe
wskalijednostki,wymagabowiemwspółdziałaniamiędzyosobniczego.
