Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.JakiejhistoriografiiPolacydzisiajpotrzebują?
35
Naszczęściewiedzahistorycznanieegzystujewyłączniewfunkcji
ideologicznej,wfunkcjiczynnikasocjalizującegospołeczeństwo.Jestona
ipowinnabyćprzedewszystkimwiedząohistorycznieukształtowanych
warunkach,wjakichprzebieganaszedziałanie,orazwiedząoprawid-
łowościachrządzącychtymidziałaniamiwskalispołeczno-historycznej.
Atujużniemamiejscanaideologięhistoryczną,tuzaczynasięwyłącznie
poledociekańnaukowych.
Przejdźmydoczłonupierwszegoflspołecznejfunkcjihistorii”
.Opero-
waniekategoriąspołeczeństwajestzbytogólne,bymogłocokolwiekmó-
wić.Koniecznajestrelatywizacjauwzględniającastratyfikacjęspołeczeń-
stwaiosadzeniejejwkonkretnymmiejscuiczasie.Truizmemjestbowiem
stwierdzeniezróżnicowaniaświadomościhistorycznejnaroduwprzekro-
juspołecznymitego,żewiedzahistorycznaposzczególnychgrup,warstw
iklasspołecznychzmieniasięwczasie.Zatemrefleksjanadspołecznąfunk-
cjąhistoriiprowadziwtymkontekściedopostawieniapytań:jakagrupa
społeczna,klasa,partiapolitycznaflpilotuje”określonytypwiedzyhisto-
rycznej,starającsię,abyupowszechniłsięon,zapanowałwświadomości
społecznej?Odczegoowoupowszechnieniesięzależyijakąrolęmożetu
odgrywaćnaukowośćrzeczonejwiedzy?Wjakimstopniuprospektywny
programdziałaniagrupydecydujeojejświadomościhistorycznej?
Pytaniateadresowanesągłówniedozorientowanychteoretycznie,
aniefaktograficznie,historykówhistoriografiiiodnichpowinniśmy
oczekiwaćodpowiedzi.Nakoniecpozostałnamłącznikpomiędzyflhisto-
rią”aflspołeczeństwem”–funkcja.Najprzódodróżnijmyfunkcjęhisto-
riiodcelówpoznawczychjejstawianych,wrodzajudążeniadoprawdy,
stwierdzania,fljaktorzeczywiściebyło”wedleklasycznejformułyRanke-
go,krytycznegoustosunkowaniasiędoźródełczy–powiedzmy–wykry-
waniaprawidłowościdziejowych.Pełnieniefunkcjipoleganadostarcza-
niuokreślonegoefektuzaspokajającegowjakiśsposóbistniejącepotrzeby
społeczne.Właśniezapotrzebowanienadanyefektzawszeleżyupodstaw
wyodrębnieniasięwpewnymmomenciehistorycznymiukonstytuowa-
niajakowzględniesamodzielnejokreślonejsferyaktywnościczłowieka.
Takteżbyłozhistoriografią.
Zwróćmyjeszczeuwagęnato,iżmówiącospołecznejfunkcjihisto-
rii,powinniśmyposzukiwaćfunkcjirzeczywistej,faktyczniepełnionej
przezhistoriografię,aniejejmniejlubbardziejzdeformowanegoodbi-
ciawświadomościsamychhistoryków.Należyzwłaszczastarannie
odróżniaćwyobrażeniaotejfunkcjiodniejsamej.Wypowiedzi
historyków,będączapisemichmetahistorycznejsamoświadomości,są
dogodnymi–dodajmy–ważkimpunktemwyjścia,niezastąpiąjednak
analizyproblemu.
