Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
CzęśćI.Oformachobecnościhistoriiwsferzepublicznej
3.Aktywizmhistoryczny,czyliowpływiemyślenia
historycznegonaludzkiedziałaniepraktyczne
Cechącharakterystycznąpotocznegowyobrażeniaohistoriijesttrak-
towaniewydarzeńhistorycznychjakogotowych,wzupełnymoderwaniu
odprocesuichwytwarzania.To,cosięniegdyśwydarzyło,jestprostym
zbioremfaktówuporządkowanychwchronologiczneciąginastępstwa
czasowego.Faktyhistoryczneistniejąjakośsameprzezsię,czymśda-
nym,ichegzystencjaniewymagapowiązaniazdziałaniamiludzkimi.
Takiepojmowaniehistorii,brakzrozumienia,jestonaproduktemco-
dziennejaktywnościkażdegoczłowieka,musiwkonsekwencjiprowadzić
dopostawpasywistycznych,doodczłowieczeniahistoriiijejwyalienowa-
niazeświataludzkiego,atymsamymdoprzeciwstawieniaczłowiekowi
jakosiłynadludzkiejisamoistnej.
Właściwaświadomościpotocznejalienacjahistoriiijejwidomysku-
tekbierność,prowadządoodpodmiotowieniaprocesuwytwarzania
dziejów,zawężasiębowiemkrągosóbświadomieicelowokształtujących
historię;petryfikujesięonawrezultacie,gdyżwszelkiezmianyiinnowa-
cje,awięcrozwójhistoryczny,wymagająuprzednichprzemianwposta-
wachiświadomościspołecznej.Jesttuwyraźnesprzężeniezwrotne,które
najlepiejmanifestujesięsamowokresachgwałtownegoflprzyspieszenia
historii”.Wówczaswidaćwyraźnie,jakaktywnapostawajednostekigrup
społecznychświadomiedążącychdozmianpowodujeprzemianywpro-
cesiehistorycznym,tezaś,wtórnieoddziałując,wymuszająodrzucenie
przezpozostałychaktorówprocesuspołecznegopasywizmu,copociąga
zasobąrozpowszechnianiesięaktywizmuwmyśleniuhistorycznym.
Trójstronnewarunkowaniemyśleniahistorycznego,działaniaiproce-
suhistorycznegomożnaprzedstawićnanastępującymgrafie:
Myśleniehistoryczne
Działanie
Proceshistoryczny
Tezaoaktywizmiehistorycznymległaupodstawcałejteoriispołecz-
nejKarolaMarksa.Bezaktywizmu,bezupodmiotowieniaklasyrobotni-
czejjakowytwórcydziejów,niemożliwebyłobywyzwolenieświatapracy
ibudowanienowychstosunkówspołecznych.Stądwynikałozadaniewalki
oprzebudowępotocznejświadomościhistorycznejspołeczeństwa,oprze-
zwyciężeniealienacjihistorii.JużwŚwiętejrodzinieMarksiEngelspisali: