Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
CzęśćI.Oformachobecnościhistoriiwsferzepublicznej
danejgrupy,bezktóregowartośćowaniemożebyćuzyskana.Socjali-
zacjapoleganawytworzeniusięwięzispołecznychpomiędzywszystki-
miczłonkamigrupy,którychpodstawąjestwspólnazgodacodotrzech
spraw:wartości,będącejzarazemcelemideterminantąichgrupowej
aktywności;strategiijejosiągnięciaprzyistniejącychśrodkachdzia-
łania,będącychwdyspozycjigrupy;wynikającegozprzyjętejstrategii
społecznegopodziałupracy,wskutekczegokażdypartycypujący
wdziałaniuotrzymujeindywidualne,osobniczezadanie.Właśnieodwy-
pełnieniatychostatnichzależyrealizacjasamejwartościspołecznej.
Więzispołecznesocjalizującegrupęmogąuzyskiwaćswązewnętrzną,
powierzchniowąmanifestacjęwpostacimagii,obyczaju,religii,normpraw-
nychigwarantującegoichprzestrzeganieaparatuprzemocy,atakże–conas
tunajbardziejinteresuje–wpostaciokreślonejświadomościhistorycznej.
Przyczymimbardziejzłożonąwartośćspołecznąchcemyosiągnąć,tym
wyższyjestwymaganyniezbędnypoziomsocjalizacjidanejgrupy.Niepo-
wodzenieprzywódcówXIX-wiecznychpowstańpolskichwprzyciąganiu
szerokichwarstwludnościdowalkizbrojnejoflwybiciesięnaniepodle-
głość”miałosweźródłowniewspółmiernościtejwartościdowymaganego
stopniasocjalizacjispołeczeństwa,bydziałanietomogłobyćefektywne.
Okazujesiętakże,iżczynnikisocjalizującespołeczeństwoniemuszą
bynajmniejbyćopartenaracjonalnychpodstawach,abybyłyskuteczne.
Magiamożeprzynosićrówniedobreefekty,jaknauka!Wiaraprymityw-
nychmyśliwych,żemagiczneobrzędyichczarownikaobezwładniają
zwierzynę,dodajeimodwagi,powoduje,żeichdziałaniastająsiębardziej
pewne,spójneizorganizowaneiwtensposóbprzyczyniasięwalniedo
osiągnięciapożądanegoskutku.
Czywzwiązkuztymistniejewogólezapotrzebowaniespołecznena
naukowąwiedzęhistoryczną?Ztego,copowyżejpowiedzieliśmy,wyni-
kałoby,żeniebardzo.AndrzejFeliksGrabskinietakdawnostwierdził,iż
ciąglejeszcze
[ł]życiespołeczne[ł]stawiaprzedhistoriązadanianietyleudzielaniaodpowiedzi
napytanie,jakidlaczegoukształtowałasiętakalubinnarzeczywistość,alepolegające
naswegorodzajulegitymacjidanejrzeczywistości.Społeczno-politycznezapotrzebo-
wanienatakieflhistoryczne”–wistocieahistoryczne–wzorcejestogromneinicnie
wskazuje,abymiałobyćwprzyszłościmniejsze,naconietrzebachybaprzykładów;
oczywiściechodziowzorcejedyne,pozytywnebądźnegatywne,takczyinaczejstrze-
żonewżyciuspołecznym.Jednocześniezmiennośćrzeczywistościimplikujepotrzebę
zmiennościlegitymacjizmiennychwzorów,corodziuzasadnioneobawycodowar-
tościcałegotegolegitymacyjnegomechanizmu,skoromożeonwłaściwiesłużyćł
wszystkiemu90
9A.F.Grabski,Wzwiązkuzprogramembadaniadziejówspołeczeństwa.Dyskusyjneuwagi
okategoriach,flDziejeNajnowsze”1979,z.l,s.156.
