Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.JakiejhistoriografiiPolacydzisiajpotrzebują?
31
interesówposzczególnychklasigrupspołecznych.Towarzyszytemuma-
gicznawprostwiarawmocsłów,przekonanie,iżwystarczyniemówić
osprzecznościach,byonesamejużnieistniały.Życiejestjednaknieubła-
ganeikolejnyflzakręthistorii”obalimity,odmityzujezarównopostaci,jak
iwydarzenia.Albowiemmożnabudowaćprawdziwąjednośćspołeczeń-
stwa,jedynieuczciwiediagnozującistniejącewnimsprzecznościiposzu-
kującdrógichprzezwyciężenia,anieuciekającwświatfikcji.
Wartowtymkontekściewalkioflrząddusz”spojrzećnanasząhisto-
riografięlatczterdziestychczypoczątkupięćdziesiątychlubchoćbynadwa
ostatnielata,kiedytomozaikażyciapolitycznegoznajdowałasweodzwier-
ciedleniewwywoływaniurozmaitychflduchówprzeszłości”
,bowiem,jakto
jużniegdyścelniezauważyłMarks,ludzie,podejmującjakieśnowedziała-
nia,przywołująfltrwożliwienapomocduchyprzeszłości,przejmująodnich
imiona,hasłabojoweiszaty,ażebywtymuświęconymprzezwiekiprzebra-
niuiwtymzapożyczonymjęzykuodegraćnowyakthistoriiświata”30
Iczyżmożebudzićjeszczezdumieniefaktuznawaniawpewnych
kręgachnaszegospołeczeństwaJózefaPiłsudskiego,skądinądantydemo-
kraty,zapatronademokratyzacjiżyciapublicznego,czyfaktodżywania
pewnychidei(aipostacił)okresustalinowskiego?
Drugikieruneksprzężeniazwrotnegowiedzieodhistoriografiido
życiaspołeczno-politycznego.Naukahistorycznapełnibowiemnietylko
funkcjęlegitymacyjną,aletakże,amożeprzedewszystkim,wpływana
wybór,narodzajpodejmowanychdziałańprospektywnych,odktórych
zależyprzyszłośćnarodu.TęwłaśnieideęstarałsięzapewnewyrazićSte-
fanKieniewicz,mówiącnaZjeździeHistorykówwKrakowiew1958roku:
Historyk,czychce,czyniechce,jestnietylkonaukowcem,aleimoralistą,uczuciowo
zaangażowanymświadkiemprzeszłościnarodu.Otóżwłaśniezpunktuwidzenia
moralnejocenydziejówporozbiorowychgłosiłbymprymatbadańzagadnieńspo-
łecznych.Cojestdziśdlanasważniejsze:czydalejzastanawiaćsię,którysąsiadnas
bardziejskrzywdził,któryrządnaszawiódłalbooszukał?Czyniesłuszniejszym
jestprzeprowadzićpomęskurachuneksumienia:czymysamiw1944,czydzia-
dowienasiw1863rokustanęlinawysokościzadania?Ijaknamsamym,nam,nie
Europie,należypostępować,abyuniknąćpodobnychklęskwprzyszłości40
Po24latach,wnowymkontekściehistorycznym,słowatebrzmiąjesz-
czebardziejdobitnieniżwówczas.
3K.Marks,Osiemnastybrumaire’aLudwikaBonaparte,[w:]K.Marks,F.Engels,Dzieła,
t.8,Warszawa1964,s.125.
4Cyt.za:J.Serczyk,Powszechnezjazdyhistorykówpolskichiichrolawprzemianachnauki
historycznejwPolsce,flPrzeglądHumanistyczny”1981,nr4,s.10.
