Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
CzęśćI.Oformachobecnościhistoriiwsferzepublicznej
przewartościowańwnaucehistorycznej.Historiahistoriografiiwyraźnie
wskazujenatęzależność,nato,iżzajściejakichśistotnychwydarzeńwży-
ciunaroduzawszewywoływałownastępstwieprzemianywsposobach
myśleniaoprzeszłościinaucehistorycznej.
Szukanieodpowiedzinapytanie,jakiejhistoriografiiPolacydzisiaj
potrzebują,jestzadaniemwielceaktualnyminaderspołecznieważkim
wsytuacjiswoistegoflrozchwiania”więzispajającychnaród,międzyin-
nyminatlestosunkudoswejwłasnejprzeszłości.Jegoznaczeniewykra-
czadalekopozaśrodowiskohistoryków,niesposóbbowiembezrozwią-
zaniategoproblemuprzejśćdoefektywnychdziałańprospektywnych,
angażującychogółspołeczeństwa,którychpodjęciejestdziśtakodczu-
walnąpotrzebą.
Pytanienaczelnenaszegoszkicu,sformułowaneperanalogiamdoty-
tułuznanegotraktatufilozoficznego2,wyznaczaniejeden,leczcałągamę
problemów,któreflskładająsię”nacałośćzagadnienia.Wszystkieoneopie-
rająsięnapewnymzałożeniu,którepowinniśmywtymmomenciesformu-
łowaćexplicite.Zakładamymianowicieistnienieswegorodzajusprzężenia
zwrotnegopomiędzyhistoriografiąaaktualnymukłademstosunkówspo-
łeczno-politycznych.Istniejącyukładtychstosunków,poszukującakcep-
tacjidlasiebiewświadomościspołecznej,fldomaga”sięodhistoriografii
swoistejlegitymacjihistorycznej,zakorzenieniaswychprawdzisiejszych
wtradycjinarodowej.Aponieważwramachspołeczeństwazawszeistnie-
jepolaryzacjasiłspołecznych,możemyzaobserwować,jakposzczególne
grupyspołeczne,klasyipartiepolityczneflpilotują”swojewizjeprzeszło-
ści,określonytypwiedzyhistorycznej,starającsię,abyupowszechniłsię
on,zapanowałwświadomościspołecznej,wypierajączniejpozostałe.
Stosunekdohistoriografiijesttuwgruncierzeczyczystoinstrumen-
talny.Niechodzibynajmniejoadekwatneodtworzenieprzezhistoryków
minionejrzeczywistości,leczoto,bykonstrukcjaprzeznichprzedstawio-
naodpowiadałainteresomflmecenasa”.
Wniosek,jakiztegowynika,jestjużoczywisty:świadomośćhisto-
rycznanaroduniejestbynajmniejjednolita,jestbowiemrezultatemswo-
istejwalkioflrząddusz”.Takcharakterystycznedlajęzykapropagandy
historycznej,dawnejiwspółczesnej,operowaniekategoriąflświadomość
historycznaspołeczeństwa”
,bezuwzględnieniajejpolitycznegozróżnico-
wania,jestpoważnymbłędemmetodologicznymiteoretycznymzarazem.
Tworzysięmityjednościiwspólnotydoświadczeńhistorycznychzamiast
wychwytywaćto,coodrębne,różne,swoiste,alejedynierealne,boukształ-
towanenapodstawierzeczywistychsprzecznościczytylkoodmienności
2W.Tatarkiewicz,JakiejfilozofiiPolacypotrzebują?,Warszawa1970.
