Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.PierwszapołowaXXwieku
37
Technikimontażu,kolażuizapożyczenia,charakterystycznedlafutury-
stycznychorientacjiwsztukachwizualnych,znalazłypodatnygruntwmu-
zycewmomenciepojawieniasięmożliwościmechanicznegoutrwalaniadźwię-
ku,anastępnieodzyskiwaniagoztegozapisu.Pierwszyfonografzostał
skonstruowanyjużuschyłkulat70.XIX-wieku,długopozostawałwyłącznie
technicznąnowinką,bezkonkretnychzastosowańartystycznych.Pojawiały
sięonedopierowXXwieku,gdyupowszechniłysięgramofony.W1920
roku,podczasdadaistycznegopokazu,StephanWolpeużyłnaprzykład
ośmiugramofonówodtwarzająychpłytyzVSymfoniąBeethovenajedno-
cześniewośmiuróżnychprędkościach.Napoczątkulat20.eksperymenty
zmanipulacjamipłytągramofonowąpodejmowalitakżeDariusMilhaud,
GeorgeAntheiliLaszloMoholy-Nagy.Niewielejednakonichwiadomo,
gdyżniezachowałysięaniwformienagrania,anipartytury.Konkretne
zastosowaniemuzycznezyskałgramofonwtrzeciejczęściPiniirzymskich
(PinidiRoma)OttorinaRespighiegoz1924roku,wktórejpojawiasię
małapartianGrammofono”znagranymgłosemsłowika27.PaulHindemith
iErnstTochstworzylinawetswoistenetiudy”gramofonowe(Grammophon-
musik,1929–30)28.Okazjądoichpowstaniabyłfestiwalmuzykiwspółcze-
snej,któryodbyłsięw1930rokuwBerlinie.Hindemithnazwałdwaswoje
krótkiedziełanTrickaufnahmen”,autworyTochaprezentowanebyłyja-
konGesprocheneMusik”.W1939rokutakżeJohnCagepotraktowałpły-
tęgramofonowąjakopełnowartościowy,niezależnyinstrumentmuzyczny,
komponującsłynnyImaginaryLandscapenr1.Nagranydźwiękposłużył
wspomnianymkompozytoromjakosurowiecdobudowynowych,niekon-
wencjonalnychkonstrukcjibrzmieniowychopartychnainstrumentalnych,
wokalnychlubnkonkretnych”nready-made’ach”.Gramofonstworzyłzaś
zarównomożliwośćrozszerzeniametodsonorystycznegokształtowania,jak
iścisłejkontroliniektórychbrzmieniowychparametróworazichprojekcji
wczasiewedługstaranniezaplanowanychschematów.
Wdziejachposzukiwanianowych,niezwykłych,aprzytymczęstody-
sonujących,drażniącychuchoefektówbrzmieniowychnajwiększeznaczenie
majednaknietylewykorzystaniedodatkowychakcesoriów,ilewydobywanie
niezwykłychbrzmieńzinstrumentów—tradycyjnychlubnowych.Tentrop
wiedzieodwynalazcytechnikiklasterów(zaadoptowanegowpierwwtechni-
cepianistycznejgraniapięścią,łokciamiiprzedramieniemwceluuzyskania
akordówokonsystencjizbliżonejdoszmeru)—Henry’egoCowella,poprzez
27Por.ThomHolmes,Electronicandexperimentalmusic:Technology,Musicand
Culture,NewYork:Routledge2008,s.43.
28Por.MarkKatz,Hindemith,Toch,andGrammophonmusik,DJournalofMusico-
logicalResearch”2001vol.20/2,s.161–180.
