Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
Częśćpierwsza.Powstanieirozwójprawa
2)edyktprowincjonalny(edictumprovinciale)wydawanyprzeznamiestników
prowincji,którzysprawowalinajwyższąwładzęadministracyjnąijurysdykcyjną
wprowincjach.
Gai1,6:Iusautemedicendihabentmagistratuspopuli
Romani.Sedamplissimumiusestinedictisduorum
praetorum,urbanietperegrini,quoruminprovinciis
iurisdictionempraesidesearumhabent;iteminedic-
tisaediliumcurulium,quorumiurisdictioneminpro-
vinciispopuliRomaniquaestoreshabent[ł].
nZatemprawowydawaniaedyktówmająmagistra-
turyludurzymskiego;alenajobszerniejszeprawo
jestwedyktachdwóchpretorów,miejskiegoidla
peregrynów;przyczymtakąjurysdykcjęwpro-
wincjachmająnamiestnicy;tosamoodnosisiędo
edyktówedylówkurulnych,którychjurysdykcję
wprowincjachludurzymskiegosprawująkwesto-
rzy[ł]”
.
402030Uchwałysenatu(senatusconsulta)
40203010Senat(senatus),jakoelementarystokratycznyustrojurzymskiego,uznawanego
zaustrójmieszany
18
,opartynanniepisanejkonstytucji”
,rozwinąłsięzradykrólewskiej,
któraukształtowałasięwczasachpanowaniaRomulusa.Wjejskładwchodzilinajstar-
siprzedstawicielerodów(patres)uznanychwczasachrepublikizapatrycjuszowskie.
Radaopiniowałaaktywydawaneprzezkrólów,anastępnie(wokresierepublikańskim)
udzielałaswejakceptacjiustawomzgromadzeńludowychgłosowanychnacomitia(auc-
toritaspatrum).Wgestiisenatuzawszeznajdowałysięnajważniejszesprawypaństwowe
izawszecieszyłsięonszczególnymautorytetem(auctoritas).
40203020Uchwaływydawaneprzezsenat(senatusconsulta)wczasachrepublikańskich
początkowoniestanowiłyźródłaprawapowszechnego,ajedyniezawierałyinstrukcje
iwskazówkidlaurzędników.Miaływówczasjeszczecharakterjedyniedoradczy,awięc
magistraturaniebyłanimiformalniezwiązana.Codozasadyjednakstosowanosię
dozaleceńzawartychwuchwale,bowiem-jakwspomniano-wokresierepublikań-
skimsenatcieszyłsięniezwyklesilnymautorytetem(auctoritas)wśródspołeczeństwa.
Uchwały(zalecenia)senatumiaływięcogromnąsiłęperswazyjną.
40203030Uchwałysenatuzaliczonobezsporniedoźródełprawapowszechnego
wIw0n0e0,uznającjezaźródłonormiuscivile.
Pomponiusl.s.enchir.D.1,2,2,9:Deindequiadifficile
plebsconvenirecoepit,populuscertemultodifficilius
intantaturbahominum,necessitasipsacuramre-
ipublicaeadsenatumdeduxit:itacoepitsenatusse
interponereetquidquidconstituissetobservabatur,
idqueiusappellabatursenatusconsultum.
nNastępnie,ponieważplebsowitrudnobyłozebrać
się,acałemulicznemuprzecieżludowijeszczetrud-
niej,zkoniecznościtroskaopaństwopowierzona
zostałasenatowi:wtensposóbsenatzacząłustana-
wiaćprawaiwszystkiego,copostanowił,przestrze-
gano;toprawonazwanouchwałamisenatu”
.
18
Mówiąconteoretykach”ustrojumieszanego,wymieniasięwszczególnościPolibiuszaiCycerona.
Zawyznacznikitakiegotypuorganizacjipaństwauznajesięwspółistnienie,charakterystycznychdlaróżnych
