Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Częśćpierwsza.Powstanieirozwójprawa
pojęcianprawo”(ius)widzielioni,niekoniecznietrafnie,wpojęciusprawiedliwości
(iustitia).Uznawaliteż,żeznajomośćprawaoznaczanietylkowiedzęteoretyczną,ale
ipraktycznąumiejętnośćwłaściwegostosowanianormireguł(ars).Rozwinięcietak
rozumianegopojęciaprawastanowićmiałyjegozasady(iurispraecepta),będące,jako
uniwersalnezasadyuczciwegożycia,ponadprawnyminakazamidlakażdegoczłonka
społeczności(civitas).
CelsusapudUlp.1inst.D.1,1,1pr.:[Ius]estautem
aiustitiaappellatum:nam,uteleganterCelsusde-
finit,iusestarsbonietaequi.
Ulpianus1reg.D.1,1,10pr.:Iustitiaestconstans
etperpetuavoluntasiussuumcuiquetribuendi
[=I.1,1,1].
Ulpianus1reg.D.1,1,10,1:Iurispraeceptasunthaec:
honestevivere,alterumnonlaedere,suumcuique
tribuere[=I.1,1,3].
Ulpianus1reg.D.1,1,10,2:Iurisprudentiaestdivi-
narumatquehumanarumrerumnotitia,iustiatque
iniustiscientia0
n[Prawo]zostałobowiemnazwaneodsprawie-
dliwości:albowiem,jakwytwornieokreśliłCelsus,
prawojesttosztuka[umiejętność]stosowania
tego,codobreisłuszne”
„Sprawiedliwośćjesttostałainiezmiennawola
przyznawaniakażdemunależnegomuprawa”
nZasadyprawasątakie:żyćuczciwie,niekrzywdzić
drugiego,przyznać(uznać)każdemu,comusię
należy”
nNaukaprawajestznajomościąsprawboskich
iludzkich,wiedząotym,cojestsprawiedliwe
iniesprawiedliwe”
0
0
0
0
2.Deiurisdivisione–opodzialeprawa
2010?Unikając-niejakoprogramowo-teoretycznychopracowańsukcesywniena-
rastającegomateriałunormatywnego,juryściwyodrębnialijednakróżnegrupynorm,
któreskładałysięnaposzczególnemasyprawneformującepraworzymskie,czyliiura
populiRomani,którychpodstawąabantiquobyłyustawyizwyczaje(legesetmores).
Przedstawilitakżejegoróżnorodnepodziały.
201010Zapodstawowydladalszegopodziałunormodpowiadającychdzisiejszemupra-
wucywilnemusensulargouznaćnależypodziałnaprawopubliczne(iuspublicum)
iprawoprywatne(iusprivatum),dlaktóregopodstawęrozróżnieniastanowikryte-
riumużyteczności(utilitas)norm,atakżecharakterstosunkówprawnych,któresą
przeznieregulowane.Prawopublicznedotyczyróżnychaspektówustrojowych,prawo
prywatnezaśregulujestosunkiocharakterzeosobistymlubmajątkowympomiędzy
podmiotamiprawa.Niewątpliwieteżutilitaspublicauważanabyłazanadrzędną
wstosunkudointeresuprywatnego,atakżewyznaczałakierunkidziałaniamagistra-
turrzymskichjakoprzedstawicieliludu-zgodniezeznanąformułąCycerona,która
nakazywałauznawaćdobrocałegoluduzanajwyższeprawo:saluspopulisupremalex
esto2.WedługtradycjiformułatamiałapojawićsięjużwustawieXIItablic(lexduode-
cimtabularum;Fzob.:infra,pkt3.1.1tegorozdziału).
2
FragmentzpismaCycerona,Delegibus,3,3,8.Wedługtradycjiformułatamiałapojawićsięjużwusta-
wieXIItablic(lexduodecimtabularum);Fzob.:infra,pkt3.1.1tegorozdziału.
