Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Sytuacjazaczęłasięzmieniaćnaprzełomielatpięćdziesiątychisześćdzie-
siątychXIXw.Wraporciezalata1859-1860generał-gubernatorWasilczi-
kowodnotowywałwyraźnywzrostpolitycznejaktywnościPolakówwKra-
juPołudniowo-Zachodnim.Inspiracjajegozdaniemprzyszłazzagranicy,
akonkretniezpolskichśrodowiskemigracyjnych,apożywkądlaniejstały
się„wydarzeniaostatnichlatnaZachodzieEuropy”
,wktórychPolacyupa-
trywaliszansęnapodniesieniesprawypolskiejnaareniemiędzynarodowej.
Widomymprzykłademwzrostutejaktywnościbyło-zdaniemgene-
rała-gubernatora-podjęcieprzezPolakówdziałań,któremiałyzapewnić
sprawiepolskiejpoparciemiejscowychchłopów.Przejawiałosiętowzakła-
daniunakosztpolskichziemianszkółekdladziecichłopskich.Właściwym
celemtejakcjimiałobyć,poprzeznaukęczytaniaipisaniawjęzykupolskim,
utwierdzenieuczniówwprzekonaniu,żesąoniczęściąnarodupolskiego.
PodobnycelprzyświecałzałożonemuwŻytomierzutowarzystwu,które
miałozająćsięsprzedażąksiążekporzekomosztucznieobniżonychcenach.
ZaprawdziwypowódutworzeniastowarzyszeniauznałWasilczikowchęć
wydawaniaksiążek,któremiałybywychowywaćmiejscowąludność„wdu-
chunarodowościpolskiej”
,dlategopodjąłdecyzjęojegozamknięciu9.
Zainneprzejawywzrostupolskiejaktywnościpolitycznejgenerał-gu-
bernatoruznałpróbęwręczeniaAleksandrowiII,podczasjegowizytywKa-
mieńcuPodolskim,adresuzprośbąowprowadzeniejęzykapolskiegonie
tylkowszkołach,lecztakżewsądownictwie.Adresten,„naszczęście”
,nie
zostałprzyjęty.
Politycznycelmiałprzyświecaćrównieżzałożycielomtowarzystwaagro-
nomicznegodlagubernikijowskiej,podolskiejiwołyńskiej.Szczególniepo-
dejrzanywydałsięgenerałowi-gubernatorowizawartywprojekciestatutu
towarzystwapunkt,przewidującymożliwośćodbywaniazebrańczłonków
towarzystwawmiejscach„mniejlubbardziejoddalonychodcentrumzarzą-
dzania”
,awięcodKijowa,coograniczałobymożliwośćkontrolowaniaprze-
biegutychspotkań.
Abyprzeciwstawićsiętymdziałaniom,należało-zdaniemWasilczikowa
-przedewszystkimzorganizowaćrządoweszkołyelementarne.Trudności
widziałjednakconiemiara,awszystkieoneobracałysięwokółjednej-bra-
kupieniędzy.Wprawdziezaofiarowaneprzezcarapodczaswizytywkraju
1500rubliudałosięwydaćodpowiedniepodręczniki,achęćwzięcianasie-
вцарствованиеимператораАлександраВторого(1855г.февраля19-1881г.марта1),
Санкт-Петербург1902,s.162-163.
9Ibidem,s.178;F.Rawita-Gawroński,Rok1863naRusi,t.2:Ukraina,Wołyń,Podole,
Lwów1903,s.187.
