Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
101Powstanieiewolucja
7
brył,bądźteżichfragmentacja.Powstawałyteżskupiskaplanetozymali,którewzajemnie
sięprzenikając,mogłyutworzyćcorazsilniejzwiązanegrawitacyjnieobiekty.Poparu
milionachlatwykrystalizowałosięwtensposóbkilkawyraźniegęstniejącychcentrów,
wychwytującychzotoczenia,czyliztzw.dyskuprotoplanetrnego,corazwięcejmaterii;
nazywamyjeprotoplanetami.
WwewnętrznychrejonachtworzącegosięUkładuSłonecznego,czylibliskoProtosłońca,
wyłoniłysięczteryprotoplanety,zktórychwstosunkowodługim,rzędustumilionów
latprocesieakrecjiirozwarstwianiapowstałyplanetygrupyziemskiej.Zróżnicowanie
składuziarenpyłupierwotnejmgławicy,anastępniedyskuprotoplanetarnego,znalazło
odzwierciedleniewichbudowie.NajbliższySłońcaMerkury,któregokondensacjaroz-
poczynałasięwtemperaturzeokoło1400K,uzyskałnajwiększejądrozłożonegłównie
zżelazawstaniemetalicznymzdomieszkaminiklu.Żelazostanowiprawdopodobnie
80%masyMerkurego,którywobectegocharakteryzujesięjednąznajwiększychwśród
planetgęstością.Innepierwiastkiciężkie,jakmagnezikrzem,niezdołałysięwtych
warunkachskondensowaćipozostaływmgławicywstanielotnym.Wenuszaczynała
akrecjęwtemperaturzeokoło900K,przyktórejmogłajużnastąpićkondensacjamagnezu
ikrzemu.PlanetatamawięcmniejszyodMerkuregostosunekżelazametalicznegodo
krzemianów,atymsamymcharakteryzujesięmniejszągęstością.
Rys0102|Zdjęciaplanetziemiopodobnych(zachowanaskalawielkości),odlewej:Merkury,Wenus,ZiemiaiMars0
CourtesyNASA/JPL
Ziemiatworzyłasięwobszarzeotemperaturzeokoło600Kdopuszczającejistnienie,
opróczżelazametalicznego,takżeutlenionychpostaciżelaza,comogłobysugerowaćjesz-
czemniejsząjejgęstość.ŚredniagęstośćZiemiprzewyższajednaknawetśredniągęstość
Merkuregozpowoduobecnościwjejjądrzesporychilościsiarki,czylipierwiastkaosto-
sunkowodużejmasieatomowej(średniagęstośćplanetyzależytakżeodjejwielkości:im
większajestplaneta,tymwyższesąciśnieniawjejwnętrzu,powodującecorazwiększe
zgniataniemateriijądra,aprzeztowiększajestśredniagęstośćplanety).Wprzypadku
