Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
Rozdział1•WspółczesnyobrazUkładuSłonecznego
kometami,gdyżznajdującsiębliskoSłońca(wodległościachzwyklemniejszychniż
3AU),zostająspowiteogromnymiobłokamimateriigazowo-pyłowej,przyjmującymi
kształtotoczkiczęścicentralnejiwypływającegozniejwarkoczaskierowanegowprze-
ciwnąstronęniżSłońce.Zjawiskameteorów,znacząceśladyprzelotuprzezatmosferę
ziemskąokruchówmateriinapotykanychprzezZiemiępodczasjejruchuwokółSłońca,
świadcząoistnieniuwprzestrzenimiędzyplanetarnejnajmniejszychobiektównależących
domałychciałUkładuSłonecznegozwanychmeteoroidami.Poruszająsięonewokół
Słońcaporóżnorodnychorbitach(powodująctzw.meteorysporadyczne)zwyjątkiem
meteoroidówpochodzeniakometarnego,którerozpraszająsięwzdłużorbitmacierzystych
komet,tworzącstrumieniemeteoroidów(dającenaniebietzw.rojemeteorów).
Przestrzeńmiędzyplanetarnajestwypełnionaponadtozjonizowanymgazem,wy-
pływającymzeSłońcajakotzw.wiatrsłoneczny,orazpyłem.OtaczającySłońceiobej-
mującycałyukładplanetarnyobszardominacjiwiatrusłonecznegonadmateriąmiędzy-
gwiazdową(tzw.heliosfera)sięgaodległościrzędu100AUodSłońcawkierunku
jegoruchuwGalaktyceimożedochodzićdokilkutysięcyAUwkierunkuprzeciwnym
(tzw.ogonheliosfery).Pyłmiędzyplanetarnykoncentrujesięgłówniewpłaszczyźnieruchu
planet,oczymświadczym.in.obserwowanetzw.światłozodiakalne.
101Powstanieiewolucja
Wlutym1969r.wpobliżumeksykańskiejwioskiPueblitodeAllendespadłkamień
znieba.Niebyłobynicnadzwyczajnegowtymwydarzeniu–doZiemistaledociera
sporomateriizprzestrzenikosmicznej–gdybynieciekawewnioski,doktórychdopro-
wadziływieloletnie,wnikliwebadaniategometeorytu.Okazałosiębowiem,żepowstał
onwokresieformowaniasięUkładuSłonecznegoizawieraśladyobecnościnietylko
materiipierwotnejmgławicygazowo-pyłowej,stanowiącejbudulectworzącegosięSłońca
ijegootoczenia,lecztakżejejzanieczyszczeń,którychźródłemmógłbyćjedyniebardzo
silnywybuchjakiejśpobliskiejgwiazdy.
Gwiazdykończąceżywotczasemwybuchają.Największezobserwowanycheksplozji,
dotyczącetzw.gwiazdsupernowych,sązwyklefnalnymetapemewolucjibardzoma-
sywnychobiektów.WnaszejGalaktycesupernowewybuchającokilkasetlat;ostatnio
dostrzeżonarozbłysłananiebiew1604r.wgwiazdozbiorzeWężownikaiznanajest
dziśpodnazwąsupernowejKeplera.Gwałtownewydzielaniesięogromnychilościenergii
podczaswybuchusupernowejpowodujerozproszeniewprzestrzenimaterii,zktórejbyła
zbudowanaumierającagwiazda.
ObecnośćwmeteorycieAllende,jaknazywasiędziśmeksykańskieznalezisko,
produktówwybuchusupernowejwskazałoprawdopodobnąprzyczynęzapoczątkowa-
niaprocesu,którydoprowadziłdopowstaniaUkładuSłonecznego.Nietrudnoprzecież
wyobrazićsobiesytuację,żeponad4,5miliardalattemu,wpobliżujednegozlicznie
