Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
102Dziejepoznawania
11
wzłożonezwiązkiwęgla,którazostałarozproszonawprzestrzenimiędzyplanetarnejprzez
komety,aoceniasię,żewpoczątkowymokresiejejewolucjitejmateriidocierałodo
Ziemiznaczniewięcej.Obecniewiadomo,żeznajdującesięwkometachróżneskompli-
kowanemolekułyorganicznesąstarszeodUkładuSłonecznego,awięcmusiałyjużistnieć
wpierwotnymobłokumateriimiędzygwiazdowej(dziśwtakichobłokachobserwujesię
ichbardzowiele).DziękikometomprzetrwałyburzliwyokresformowaniasięSłońca
iukładuplanetarnegoorazzostałydostarczoneplanecie,naktórejznalazływarunkiod-
powiedniedodalszegorozwoju.JegokonsekwencjąbyłopojawieniesięnaZiemiżycia
prawdopodobniejuż3,5miliardalattemu.
102Dziejepoznawania
Niewiemy,kiedyczłowiekzacząłświadomiepatrzećwnieboi–zadziwionyjegowido-
kiem–zastanawiaćsięnadzjawiskami,wśródktórychpierwszymibyłyzapewnetajem-
niczeruchySłońca,Księżycaiplanet.Wiemy,żeastronomiajestnajstarsząznauk.Jej
dziejepokazują,jakmozolnieijakkrętymiścieżkamiogarniałamyślludzkaniezwykłości
świataotaczającegoZiemięoraziletrudu,anawetofar,pochłonęłoodkrywanieizgłę-
bianiejegonatury.
Podwalinąwspółczesnegoobrazuoraznowożytnychkoncepcjipowstaniaiewolucji
UkładuSłonecznegostałosięodkrycieMikołajaKopernika(1473–1543),żeplanety,
awśródnichinaszaZiemia,krążąwokółSłońca.Zrozumienieiprzyjęciefaktu,żecen-
tralnymciałemUkładujestSłońce,anie–jakwcześniejsądzono–Ziemia,któraokazała
sięjednązplanet,umożliwiłoJohannesowiKeplerowi(1571–1630)wydedukowanie
zobserwacjiruchuplanetponiebieprawideł,którympodlegająrzeczywisteruchyplanet
wokółSłońca.Teempirycznezależnościznalazłyteoretycznewytłumaczeniewodkrytych
przezIsaacaNewtona(1642–1727)zasadachdynamikiiprawiepowszechnegociążenia.
ModelUkładuSłonecznegozbudowanyprzezKopernikaorazobjaśnionyiuzasad-
nionyprzezKepleraiNewtonaskładałsięzsześciuobiegającychSłońceplanet,które
możnazobaczyćgołymokiem(Merkury,Wenus,Ziemia,Mars,Jowisz,Saturn),orazzkrą-
żącychwokółnichsatelitów:najpierwtylkoziemskiegoKsiężyca,aod1610r.,wktórym
Galileusz(GalileoGalilei,1564–1642)porazpierwszyskierowałnaniebolunetę,także
czterechksiężycówJowiszaiwkrótcepotemjeszczepięciuksiężycówSaturna.Rozszerzenie
możliwościobserwacyjnychwXVIIw.doprowadziłoteżdoodkrycianiezwykłejstruktury
materiiwokółSaturna,którejwłaściwąinterpretację–jakopierścieniaplanety–podał
GianDomenicoCassini(1625–1712).PocząwszyoddostrzeżeniaprzezEdmondaHal-
leya(1656–1742)okresowościkomet,wheliocentrycznymobrazieUkładuSłonecznego
zaczęłypojawiaćsięnoweobiekty.WiekXVIIIwzbogaciłgonietylkoosłynnąkometę
Halleya,lecztakżeojeszczejednąplanetę:dostrzeżonegoprzypadkowoprzezFriedricha
W.Herschla(1738–1822)w1781r.Urana,októrympoczątkowosądzono,żejestkometą.
