Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RedukcjaInnegowewnętrznegoijegoodzyskiwanie
27
wiedźurzędnika,którybezpośrednioinstruował,jakimabyćpożądanykierunekprze-
mianetnicznychinDośćjużbyćtymBiałorusinem,czasjużbyćPolakiem”38.
NajistotniejszązatemcechąliteraturyiogólniejkulturyUTSK-owskiejczyBTSK-
-owskiej(choćtejnieażwtakwysokimstopniu,zewzględunapewnąautonomięiukie-
runkowanieartystycznenBiałowieży”)byłajejorganizowalność,aprzeztokontrolo-
walnośćisterowalność.Monopolistycznaorganizacjamiałazazadanietakaranżować
irównocześnieograniczaćformytwórcze,bysłużyłyonezałożeniomasymilacyjnym.
Pomimotosamfaktregularnegopojawianiasięsłowapisanegowjęzykachojczystych
mniejszościkształtowałstałyobiegczytelniczyiistotniespajałwspólnotę,zwłaszcza
wprzypadkumniejszościrozproszonych.Przyoficjalnympropagowaniuniebytumniej-
szościpotwierdzałformalneprawodobyciaiposługiwaniasięjęzykiemojczystymwe
własnymkręgu.Dziękiwykorzystaniuformudostępnionychprzezczynnikioficjalne
stwarzałpoczucieprzyzwoleniaiakceptacjiprzezteczynnikidlatożsamościikultur
mniejszościowych,pozwalałnaposługiwaniesięśrodkamitekstualnymi,kojarzonymi
zwiedząiprestiżem,takżewprzestrzeniwłasnegojęzyka.Poczucie,żetenjęzykniejest
własny,miałatylkoczęśćosób.Wnajwyższymstopniutęnnieswojość”odczuwaliŁem-
kowie,którychpublikowanienanŁemkowskiejStroniczce”objętebyłopodwójnącen-
zurąidominacją-tąoficjalnąitąorgnizacyjnieukrainizującą.KształtnŁemkowskiej
Stroniczki”byłnawskrośnprostaczkowy”,cozaznaczałosięjużdobitniewsamejwi-
niecienStroniczki”,gdzieprzedstawionybyłpastuszekgrającynafujarcewśródowiec
pasącychsięwgórach.Najpopularniejszymautorembyłprzekonujący,żenurodziłsię
chłopem”inniechcebyćpanem”,JakowDudra,angażującysięmocnowpropagowa-
nieprogramuUTSKwśródŁemków,ipodobnimuwlojalnościwobecwspółczesnej
nradosnejrzeczywistości”,leczznaczniebardziejnieudolniliterackoSztefanWercholak
iStefaniaRomaniak.
ZcałąpewnościąjakonieswójodczuwałgłospublikacjiUTSK-owskichOstapŁap-
ski,który-początkowobardzoaktywnynałamachnNaszegoSłowa”iinnychwydań
UTSK-zostałzmuszonydonzamilknięcia”iprzemówiłdopierowokresiepost-UTSK-
-owskimwformiewwysokimstopniukrytyczno-rozrachunkowej,arównocześniewni-
kliwejiczułejnaliniirelacjiwiększość-mniejszość.
TrudnodziśocenićautentycznośćzaangażowaniawrozwójliteraturyUTSK-owskiej
jejsztandarowychprzedstawicieli,takichjakJakowHudemczuk(prawdziwenazwisko
Muszyński),JewhenSamochwałenko,IwanZłatokudr(prawdziwenazwiskoWreciona),
którzydostosowalisiędowymogówihasełUTSK,publikującutworypropagandowe.
Dlaówczesnegoodbiorcynajprawdopodobniejistotniejszebyłypisaneprzeznichwję-
zykuojczystymstrofyliryczne,pełnetęsknotyzastronamirodzinnymi,niezawierające
ładunkupolitycznego,nuległe”,możnabyrzec,wobecwizjidopuszczalnejprzezcenzu-
rę,apomimotoswojedlaskazanejnaoficjalnyniebytspołecznościukraińskiej.
LiteraturaBTSK-owska,pomimoobjęciatakżeijejostrącenzurąpartyjną,wydaje
sięrozwijaćznacznieswobodniej.Równieżiwniejniezabrakłowymaganychutworów
propagandowych,jednakżeichwagawobecznacznejliczbytwórcówutalentowanych,
przeztounikającychmocnozbanalizowanychform,niejestażtakznacząca.Byćmoże
Białorusini,jakospołecznośćzamykającasięwstereotypiełagodnejiprokomunistycznej,
38A.Karpiuk,op.cit.
