Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Książkatazrodziłasięzmojegoprzeświadczeniaobardzomałym,awręczzniko-
mymudzialedyskursumniejszościowegowpolskiejkulturze,świadomościspołecznej,
azwłaszczawliteraturze.Stoitowwyraźnejsprzecznościnietylkozaktualnymiogól-
noświatowymitendencjamikulturowymi,aleteżzcharakteremtradycjikształtującej
tożsamośćwielokulturowejRzeczpospolitejijejobywatelinaprzestrzeniwieluwieków.
Obateczynnikiprawdopodobniewpływająnaformęniejakoobowiązkowegowprowa-
dzaniadoprogramówoświatowych,edukacyjnych,domediów,kulturypopularnejin-
formacjiomniejszościach.Zarównoinformacje,jakiformaichprzekazudosyćdobrze
ilustrująto,cotakostroikontrowersyjnieukazałEdwardSaidwswoimOrientalizmie1
icozapoczątkowałowieloaspektowydyskurspostkolonialny.Potrzebastereotypizacji
zwłaszczaobszarów,którychdobrzenieznamyiniemamyochotyczymożliwościbliżej
poznać,nakładasiętunawielowiekowengotoweobrazy”wliteraturzeiinnychteks-
tachkulturowychzjednejstronyinaaktualneupraszczającetendencjeprezentacyjno-
-poznawczeorazpotrzebępoznawaniainnegowczystejizrozumiałejformieodmienno-
ści.Dlategowceniesągłównieprezentacjefolkloru,kulinariów,krajobrazów,spójnych,
egzotycznychnieco,aprzecieżswojskichnklimatów”mniejszościowych.Takiezapo-
trzebowaniekształtujeteżiwpływanamniejszościowereprezentacje,zgodnezocze-
kiwaniamiipopytem,arównocześnieutrwalająceautostereotypadekwatnydopotrzeb
ogólnospołecznych.Wtensposóbmniejszościzostajązredukowanedofolkloruczybar-
dziejfolkloryzmuimiejscowejegzotykibądźproduktuturystycznego.
Zdajęsobieoczywiściesprawęzfaktu,żewyrażającsiętakocentrum,stosujępo-
dobnymechanizm,jakizarzucanowielokrotnieSaidowi,czylitakżeupraszczamiste-
reotypizujęto,coprzecieżwtymtakszerokorozbudowanymizróżnicowanympo-
jęciusięzawiera,zwłaszczajeślichodzijużokonkretnehistorycznejegolokowanie.
Wiadomoprzecieżdoskonale,żepolskośćwrolicentrumjestbardzoambiwalentna,
cowyrażasięwdylemacieperspektywy,jakizawszepojawićsięmusi,gdymówimy
oPolsceipolskimdyskursie-perspektywynskolonizowanegokolonizatora”2.Właśnie
takwestiajestostatnioszerokodyskutowana,przedewszystkimwramachtzw.studiów
postzależnościowych,aletakżeszerzej3.Wiemyteż,żewprzypadkuPolskimamydo
1E.Said,Orientalizm,przeł.W.Kalinowski,Warszawa1991.
2H.Gosk,Opowieści„skolonizowanego/kolonizatora”.Wkręgustudiówpostzależnościowychnadlite-
raturąpolskąXXiXXIwieku,Kraków2010.
3OpróczbadańidyskusjirozwijanejprzezCentrumBadańDyskursówPostzależnościowych,októrej
wspomnęniecoszerzejwrozdzialeII,wartotuprzywołaćcechującąsiępogłębionąrefleksjąksiążkęTeresy
WalasZrozumiećswójczas:kulturapolskapokomunizmie-rekonesans(Kraków2006)orazukazującą
zróżnicowaniepostawwobecInnegowewnętrznegowliteraturzepolskiejporoku1989pracęPrzemysława
CzaplińskiegoPolskadowymiany.Późnanowoczesnośćinaszewielkienarracje(Kraków2009).
