Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Pomiędzybukwąaliterą
hamowaniewpływówpolitycznychKościołówgreckokatolickiegoiprawosławnego,
konfiskatęczasopism,książekotreściachpolitycznych.Działaniateniesprzyjały,co
oczywiste,normalizacjistosunków,powodowałyklasycznysyndromprześladowczy,
przyczyniałysiędoakcjiodwetowych,którychkulminacjaprzypadłanaczasyIIwojny
światowejorazbezpośrednioponiejipozostałabolesnymechemwpamięciwspólnoto-
wejwszystkichbiorącychudziałwkonflikcienarodów.
MONOETNICZNOŚĆPROGRAMOWA
Powojennazmianagranicitowarzyszącajejdestrukcjadawnegoukładuprzestrzen-
no-etnicznego,niosącazsobąmasowemigracje,wnikłymtylkoprocenciedobrowolne,
podsycałapoczuciekrzywd,zagrożeniaistrachuukażdejzestron.Wkontekściewszel-
kich,bynajmniejniepokojowowprowadzanych,przemianzaprojektowanopowojenną
Polskęjakokrajmonoetniczny.Niepolskąludnośćwypędzano(terminstosowanyprzez
NiemcówwodniesieniudobezwzględnegoichusuwaniazgranicPolski),deportowano
(terminstosowanywretoryceukraińskiejmniejszości),wysiedlano(terminzazwyczaj
stosowanyprzezŁemków)pozagranicewówczasjużludowejipostulatywniewyłącz-
niepolskiejPolski.
Patrzącnanowyukładwytworzonynapograniczupolsko-wschodniosłowiańskim,
dostrzectrzebawysocefrustracyjnekonfiguracjezależnościowe.Wszystkiespołeczno-
ścitegoobszaruznalazłysiępodtotalitarnymreżymemradzieckim.Należyjednakza-
uważyćróżnicępomiędzysiłązniewoleniawobectych,którzyznaleźlisiębezpośrednio
wgranicachZSRR,atych,którzyznaleźlisięwnukładziezależności”.Wschodniagra-
nicaPolski,przeprowadzonazgodniezliniąCurzona,pozostawiłapostronieradzieckiej
całehistorycznierozumianeKresy,zawarłajednakwprzestrzenipaństwapolskiego
częśćterytoriumzamieszkanegonodzawsze”przezludnośćruskąinaBiałostocczyźnie
-białoruską,naPodlasiu-ntutejszą”bądźbiałoruską,bądźukraińską(zależnieodcha-
rakteruuformowanejświadomościetnicznej);naChełmszczyźnie,Lubaczowszczyźnie,
Nadsaniu-ukraińską;naŁemkowynie-łemkowską13.
Szacunkowestatystykiokreślają,żewgranicachPolskipo1945r.znalazłosięokoło
142tys.Białorusinów,600tys.Ukraińców,130tys.Łemków.Wramachumówzawar-
tychwdniach9i22wrześniapomiędzyPKWNirządamirepublikradzieckich(litew-
skiej,białoruskiej,ukraińskiej)wlatach1944-1946przesiedlonozPolskidoZwiąz-
kuRadzieckiego518tys.osób14,wtym482tys.Ukraińców(razemzokoło80tys.
Łemków)15iokoło36tys.Białorusinów16.PomimotowPolscepozostałojeszczekil-
13Stosujętunazwy,jakiefunkcjonująwterminologiiwłasnejwodniesieniudoregionówuznawanychza
sweojczyznyetnicznebądźregionalneprzezmniejszościwschodniosłowiańskiewPolsce.
14
WstatystycetejniezostalinajprawdopodobniejujęciLitwini,którzyzostaliprzesiedlenidoLSRR
(szacujesię,żeok.50tys.-A.Kwilecki,op.cit.).
15ArchiwumPaństwowewŁodzi.ZespółiGłównyPrzedstawicields.EwakuacjiUkraińcówzPolski.
TeczkaiEwakuacjaludnościukraińskiejzterytoriumPolski,sygn.34.Dokumentydotyczącetychprzesiedleń
publikujeE.Misiło,Repatriacjaczydeportacja.PrzesiedlenieUkraińcówzPolskidoUSRR1944-1946,t.1i
Warszawa1996,t.2iWarszawa1998.
16StatystykiwodniesieniudoludnościbiałoruskiejpodajęzaiE.Mironowicz,Przesiedlenialudności
zBiałorusidoPolskiizPolskidoBiałorusiwlatach1944-1946,www.bialorus.pl,15.11.2009.
