Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RedukcjaInnegowewnętrznegoijegoodzyskiwanie
19
jestbytemmocnonaruszającymwszystkieprawieelementymitukresowegoitrudnogo
wykorzystaćdobudowaniachwalebnychobrazówpolskości.Przemianyhistoryczno-
-polityczneifaktyzporozbiorowegoetapufunkcjonowaniapaństwapolskiegowska-
zują,żeproblemtolerancjiinaczejsiępostrzega,gdystanowionakwestiępewnejwizji
historycznej,ainaczej,gdydotyczydziałańipostawaktualnych.Inaczejtolerujesię
Innego,gdyjestonchłopskąspołecznościąodmiennąreligijnieikulturowo,całkowi-
ciezdominowanąspołecznie,ainaczej,gdyInnywobrębiewspólnegopaństwazaczy-
nawysuwaćsprecyzowanepostulatykulturowe,wynikającezjegoinności,aprzede
wszystkimzaczynaformułowaćprogramypolityczne.
WIIRzeczpospolitej,którejgranicezatwierdzonezostałyostateczniew1923r.9,
1/3obywatelibyłaniepolskiejnarodowości.Zgodniezobowiązującymiwówczaskon-
wencjamimiędzynarodowymi10obywateleciuzyskalistatusiprawamniejszościnaro-
dowych,któregwarantowałyimm.in.uczestnictwowżyciupolitycznymkraju,dzięki
czemumielimożliwośćzabieganiaoprawakulturalne,religijne,oświatowe.Wśród
około10mlnludnościzamieszkującejnatereniepaństwapolskiego,którawspisiepo-
wszechnymz1931r.podałainnyniżpolskijęzykojczysty,byłom.in.6,2mlnUkraiń-
ców,RusinówiBiałorusinów(ściśle3222000osóbzjęzykiemojczystymukraińskim;
1219000-zjęzykiemruskim;989900-zjęzykiembiałoruskim;707100-zjęzykiem
tzw.tutejszymnaPolesiu)11.ZamieszkiwalioniwojewództwawschodnieRzeczpospo-
litej,stanowiącwnichliczebnąwiększośćibędąckonsekwencjąemancypacjiruskich
społecznościchłopskichwspołeczeństwanarodoweUkraińców,Białorusinów,wjakimś
teżzakresieŁemków.PolitykaIIRzeczpospolitej,wyznaczanagłównieprzezprogram
NarodowejDemokracji,wodniesieniudopostulatówpolitycznychmniejszościbyła
jednoznacznienieprzychylnaiopartanastarannieprzygotowywanychprogramachasy-
milatorskich.Szczególniekoncentrowanosięnaasymilacjiniepolskiejludnościziem
wschodnich12.StądtekstoweutwierdzaniepolskościziemwschodnichRPbyłobardzo
nasilone.Podejmowanoteżdziałaniabezpośrednie,np.pacyfikacjeludnościukraiń-
skiejczybiałoruskiej,przenoszenienauczycieliniepolskiejnarodowościzichobsza-
rówrodzimychnaterenyPolskicentralnejizastępowanieichnauczycielamiPolakami,
9ZachodniagranicazostałaustalonanamocytraktatupokojowegozNiemcamiz28czerwca1919r.;
15maja1922r.podpisanowGenewiepolsko-niemieckieporozumienieregulującepodziałGórnegoŚląska;
granicapołudniowazostaławyznaczonapośrednioprzeztraktatpokojowyzAustrią,podpisany10września
1919r.wSaint-Germain,spornakwestiaŚląskaCieszyńskiegozostałarozstrzygniętazapośrednictwem
wielkichmocarstwprzezzawarcieugodymiędzyPolskąaCzechosłowacjąpodpisanejwSpa10lipca1920r.
NatomiastwschodniaipółnocnagranicaPolskiostateczniezostałazatwierdzonauchwałąradyambasadorów
wielkichmocarstwdnia15marca1923r.
10Pierwszymtraktatemoochroniemniejszościbyłtzw.MałyTraktatWersalski,podpisanyprzezPolskę
28czerwca1919r.
11
A.Kwilecki,MniejszościnarodowewPolsceLudowej,nKulturaiSpołeczeństwo”1963,t.7,nr4,
s.85-103,tuis.85.
12
WcelubadaniakwestiidotyczącychmniejszościnarodowychRadaMinistrówRząduRPpowołała
w1921r.specjalnyInstytutSprawNarodowościowych(działałdo1939r.)orazKomisjęNaukowychBadań
ZiemWschodnich,którychbadania,przynosząccenneikorzystneosiągnięciapoznawcze,miałyteżsłużyć
konstruowaniuskutecznychprogramówasymilatorskich.WKomisjiistniałyspecjalnepodkomisjezajmujące
sięodrębnymiregionamiczyspołecznościami,np.Sekcjads.Łemkowszczyzny(patrziJ.A.Stepek,Akcja
polskanaŁemkowszczyźnie,nLibertas”1984,nr1,s.33-47;P.Mazur,TeoretyczneaspektypolonizacjiŁemków
iichwdrażaniewokresiemiędzywojnia,nР.чникРускойБурсы/RocznikRuskiejBursy”2010,s.111-129).
