Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
RozdziałI.Ogólnewiadomościoprawie
znająichtreść.Obowiązywanienormyprawnejzawierającejnakazlubzakazjakiegoś
postępowanianieoznacza,żeowenakazylubzakazybędąrespektowaneprzezosobę,
któraonichniewie.Zdarzasięrównież,żenawetznająctreśćnormprawnych,dany
podmiotniechcesiędonichzastosować.Abyskłonićadresatównormdozachowań
pożądanychprzezustawodawcę,przewidujeonsankcjezaichnieprzestrzeganie.Mogą
tobyćprzykładowosankcjekarne(np.karapozbawieniawolności),odsetkiustawowe
(zaniespełnienieświadczeniapieniężnegowterminie),nieważnośćczynnościprawnej
alboprzedawnienieroszczeńmajątkowych.Niekiedyustawodawcazachęcadozacho-
wańzgodnychznormąprawną,przewidującróżnegorodzajugratyfikacje(np.prawo
doznaleźnegowrazieoddaniaznalezionejrzeczy).Poprzezsystemsankcji,aniekiedy
nagród,ustawodawcawpływazatemnapożądaneprzezniegozachowaniapodmiotów
prawa.Podmiotyprawasąróżnieokreślane-np.wprawiecywilnymsątoosobyfizyczne
(ludzie),osobyprawneitzw.niepełneosobyprawne.
Pojęcierozdziałudóbriciężarówjestrozumianeszerokoiobejmujetakżerozdzielanie
uprawnieńiobowiązkówmiędzypodmiotyprawa.Prawopowinnodokonaćrozdziału
tychdóbriciężarówwsposóbsprawiedliwy.Jestwielekoncepcjisprawiedliwości,ale
wkażdejwystępujezasadasprawiedliwościformalnej(regułarównejmiary).Oznacza
ona,żeosoby,sytuacje,stanyrzeczy,którepodistotnymiwzględamisąpodobne,po-
winnybyćpodobnietraktowane(wpodobnychsytuacjachpodobneprawa).Natomiast
otym,jakieosoby,stanyrzeczylubsytuacjenależądotejsamejkategoriiwymagającej
jednakowegotraktowania,decydująregułysprawiedliwościmaterialnej.Jestichwiele,
zgrupowanesąwregułysprawiedliwościrozdzielczejisprawiedliwościwymiennej.Do
regułsprawiedliwościrozdzielczejnależymiędzyinnymizasada„każdemustosownie
dopotrzeb”albo„każdemustosowniedozasług”
.Woceniekonkretnejsytuacjinaj-
częściejzachodzipotrzebaodwołaniasiędowieluzasadtejsprawiedliwości,np.przy
ustalaniuustawowychzasadwynagradzaniapracownikówsferybudżetowejlubwure-
gulowaniupodatków,zaśwprawiekarnymobowiązujenp.reguła,żekarypowinnybyć
wymierzanestosowniedowinysprawcyiciężarugatunkowegoprzestępstwa.Według
regułsprawiedliwościwymiennejsprawiedliwyjestnatomiastpodział,którywynika
zdobrowolniezawartejumowy(chcącemuniedziejesiękrzywda)-np.kupującypłaci
określonącenęzarzecz,ponieważjestonadlaniegotylewłaśniewarta.
Odregułsprawiedliwościmaterialnejnależyodróżnićregułysprawiedliwościproce-
duralnej,służącedozapewnieniauczciwejprocedury(postępowania)wdanejkategorii
spraw.Dostandardówsprawiedliwościproceduralnej,np.wpostępowaniusądowym,
należyzaliczyćwszczególnościzasadębezstronnościiniezawisłościsądu,zasadę
równościstronprocesuorazprawodoobrony.
Funkcjaprawawpostaciregulacjikonfliktówrealizujesięwsytuacji,wktórejzasad-
nośćtwierdzeńjednejstronykwestionujedrugastrona.Konfliktymogąbyćzbiorowe
(np.międzypracodawcamiipracownikami)alboindywidualne(np.międzydłużni-
