Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Pojęcieprawaijegofunkcje
21
jegowoli).Otym,jakątreśćmaprawowłasności,decydujeustawodawca,aleotym,
czyprzysługujeonokonkretnemupodmiotowiprawa,decydujązdarzeniapowodujące
powstanietegoprawa(pierwotneipochodnesposobynabyciawłasności).Sątakieprawa
podmiotowe,októrychtreścidecydujewolastron-np.wierzytelność(prawopodmio-
towewierzyciela)wynikającazumowynienazwanej(np.zumowymenedżerskiej).Są
równieżprawapodmiotoweocharakterzeprawnaturalnych,tj.godnośćiwolność
człowieka,którychniktniemożegopozbawić,arolaustawodawcysprowadzasięwy-
łączniedoochronygodnościczłowiekaizakreślaniagranicjegowolności.
Prawapodmiotowemożnasystematyzowaćwedługrozmaitychkryteriów.Najbardziej
przydatnyjestpodziałprawpodmiotowychna:względneibezwzględne,majątkowe
iniemajątkoweorazzbywalneiniezbywalne.
Prawapodmiotowewzględnesąskutecznetylkowobecokreślonejosobylubosób
-np.sprzedawcamaprawożądaćzapłatycenyodkupującego,aposzkodowanyma
prawożądaniaodszkodowaniaodosobyzobowiązanejdonaprawieniawyrządzonej
muszkody.Prawapodmiotowebezwzględnesąnatomiastskutecznewzględemwszyst-
kich-np.właścicielmaroszczeniewobeckażdejosobynieuprawnionejdokorzystania
zrzeczy,abynienaruszałajegoprawawłasnościtejrzeczy.
Prawapodmiotowemajątkowemająwartośćwsensieekonomicznym,azaliczasię
donichmiędzyinnymiprawowłasności(np.samochodu),użytkowaniewieczyste,
wierzytelnośćozapłatęceny,patentlubprawoochronnenaznaktowarowy.Prawa
podmiotoweniemajątkowewyrażająinnewartościniżekonomiczne-np.prawodo
czci,godnościalbonazwiska.
Prawapodmiotowezbywalnemogąbyćprzeniesionenainnąosobę(np.własność,użyt-
kowaniewieczyste,wierzytelnośćozapłatęcenyzarzeczsprzedaną).Prawapodmiotowe
niezbywalnemogąnależećtylkodokonkretnejosobyiniemożnaichprzenieśćnainny
podmiotprawa(np.członkostwowspółdzielni,prawodoczcialboprawoodkupu).
Wartozapamiętać,żeprzykładowewypowiedzi„mamprawodomiesięcznegourlopu
wypoczynkowego”albo„mamprawosprzedaćswójsamochód”dotycząprawapodmio-
towego,astwierdzenia„prawodourlopuwypoczynkowegoregulujeKodekspracy”albo
„umowęsprzedażyregulujeKodekscywilny”odnosząsiędoprawaprzedmiotowego.
Najważniejszymifunkcjamiprawaprzedmiotowegosą:kontrolazachowań,rozdział
dóbriciężarów(obciążeń)orazregulacjakonfliktów.
Nazachowanialudzkiemożnawpływać,wykorzystującsposobynormatywne(zapomo-
cąprzepisówprawnych)inienormatywne(np.przezodpowiedniewychowywaniedzie-
ci).Sposobynormatywneskutecznesąwtedy,gdyadresaciprzepisów(norm)prawnych
