Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Prawoamoralność
23
kiemiwierzycielem).Istnieniekonfliktówwspołeczeństwiejestczymśnaturalnym,
arolaprawasprowadzasiędozapewnieniaichwłaściwegorozwiązania.Bezingerencji
prawakonfliktyspołecznebyłybyprawdopodobnierozstrzyganewdrodzeprzemocy
(wygrywałbysilniejszy).
Praworegulujewielemetodrozstrzyganiakonfliktów,anajważniejszeznichtotryb
umowny,mediacyjny,arbitrażowyiadjudykacyjny.Wtrybieumownymstronysame
rozwiązująkonfliktprzezzawarcieporozumienia(mająwtymzakresiepełnąauto-
nomię-np.ugodapozasądowa).Wtrybiemediacyjnymopróczstronwystępuje
mediator,którypomagastronomdojśćdoporozumieniaprzezwyszukiwanietakich
rozwiązańkonfliktu,któresąprzeznieakceptowane.Wtymtrybieautonomiastron
jestrównieżzachowanawzakresiewyborumediatora,procedurizasadrozwiązania
konfliktu.Wtrybiearbitrażowymstronykonfliktumajątakżewpływnawybórarbi-
tra,proceduryizasadrozstrzyganiasporu,aledecyzjaarbitraorozstrzygnięciutego
sporumacharakterwładczy,wiążestronyipodlegaprzymusowejegzekucji.Modelem
tegotrybujestsądownictwopolubowne(arbitrażowe).Wtrybieadjudykacyjnym
postępowaniezmierzającedorozstrzygnięciasporutoczysięwedługzasadustalonych
przezustawodawcę,stronyniemająwpływunawybóradjudykatora,awydaneprzez
niegoorzeczeniepouprawomocnieniusięjestwiążącedlastronipodlegaegzekucji.
Modelemtegotrybujestpostępowaniesądowe.Postępowanietojestjednakczęsto
przewlekłe,drogieizawszesformalizowane,aworzeczeniachsądowychbierzesiępod
uwagębardziejichzgodnośćzprawemniżzwoląorazinteresemstron.Wobectego
samustawodawcawcorazszerszymzakresiepopieramediacyjneorazpojednawczelub
polubownemetodyrozstrzyganiasporów.
Processądowygwarantujerespektowaniezasadproceduralnejuczciwościipowinien
byćzastrzeżonydlarozstrzyganianajpoważniejszychkonfliktów,natomiastbezwzględu
natrybrozstrzyganiasporówwkażdejsprawiepowinnobyćzagwarantowanekonsty-
tucyjneprawodosądu.
1.2.Prawoamoralność
Normyprawneinormymoralnewyznaczająpewneregułypostępowania,lecznorma
prawnajednejstronieprzyznajeuprawnienia,anadrugąnakładaobowiązkiodpowia-
dającetymuprawnieniom,natomiastnormamoralnaprzewidujemoralnyobowiązek
postępowaniawokreślonysposób-nikomujednaknieprzyznajeuprawnieniawrozu-
mieniuprawa,czylitakiego,któregorealizacjimożnasiędomagaćprzedkompetentnym
organem.Międzyprawemamoralnościązachodziwieleróżnic.Prawojesttworzone
przyzachowaniuodpowiednichprocedur,azjegofunkcjonowaniemwiążesięwiele
instytucji(np.policja,sądy,zakładykarne,komornicy).Normęprawnąmożnanietylko
stworzyć,aletakżewodpowiedniejprocedurzezmienićlubuchylić.Normmoralnych
