Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Podmiotowośćjakoprzedmiotrefleksjinaukowej
27
Oboktychkoncepcjipowstałyrównieżteorieokreślającerolęczłowieka
jakokreatoraświatamaterialnegoispołecznego,wktórychpodmiotowość
łączonozesprawstwem(Górniewicz,2001,s.27).Początektychrozważań
stanowiąposzukiwaniaL.Feuerbacha,którywychodzizzałożenia,żeczłowiek
jestnajwyższąwartościąimiarąwszelkichinnychwartości.Jegoideałemjest
pełnyczłowiek,wszechstronnaharmoniaitwórczaosobowość.flWdziałal-
nościczłowiek–czytamywIstociechrześcijaństwa–czujesięwolny,nie-
ograniczony,szczęśliwy[...],leczdziałalnośćjestradosnatylkowtedy,kiedy
odpowiadanaszejistocie,gdynasnieograniczainiewiąże”
.Każdajednostka
jestzatemcelemwsobie,maprawodoszczęścia,dowolności,dorozwijania
swychzdolnościitalentów,dopełnegosamourzeczywistnieniasię.Jednakjej
istotarealizujesiętylkoflwewspółżyciuspołecznym,wjednościczłowieka
zczłowiekiem”(za:Suchodolski,Wojnar,1988,s.203,224).Beztegowspół-
życia,tejjedności–oceniafilozof–niemożliwejestanibogate,wartetego
mianażycie,anikultura,aniosobowośćludzka.Jedyniewspólnymisiłami
ludziemogąosiągnąćswecele.flDziękiwłaśnietemu,żeludziesąistotami
gatunkowymi,czylispołecznymi,dajeimichpotęgęimożliwośćrozwiązania
własnymisiłaminajtrudniejszychnawetproblemówswegolosu”(za:Fritz-
hand,1966,s.175).
TejzasadzieuspołecznieniahołdujeteżK.Marks.Dlaniegoistotaludz-
kafltonieabstrakcjatkwiącawposzczególnejjednostce,[...]człowiektonie
istotaoderwana,istniejącapozaświatem.Człowiek–toświatczłowieka,pań-
stwo,społeczeństwo”(Marks,Engels,1975,s.7).Oznaczato,żejestonistotą
społecznąitenswójspołecznycharakterurzeczywistniawramachgatunku
homosapiens.Jestponadtoistotąuniwersalną,aprzeztowolną,czylizawie-
rawsobieczłowieczeństwo,gdyutożsamiasięzcałymgatunkiemludzkim.
DalejnatomiastMarkskonstatuje:flUniwersalnośćczłowiekauwidaczniasię
wpraktycewłaśniewtejuniwersalności,któracałąprzyrodęczynijegocia-
łemnieorganicznym,zarównojakobezpośredniśrodekdożycia,jakteżjako
substancję,przedmiotinarzędziejegożyciowejdziałalności”(Marks,Engels,
1975,s.7).Wkoncepcjitejdziałalnośćmaterialnaczłowiekawiążesięzjego
działalnościąspołecznąiumysłową,wktórejjestonistotąmyślącą,świadomą
irozumną,twórczą.Todziękiniejczłowiekprzekształcawarunkiswegoby-
towania,przekształcasiebiejakogatunek.flCzłowiekiemprawdziwym”Marks
nazywaczłowieka,któregożyciekształtujesięzgodnieznaturączłowieczeń-
stwa,tj.zgodniezprawamitworzeniasiebieprzeztworzeniewłasnegoświata.
ZkoleisamokreacjaczłowiekanasuwaA.Gramsciemuszeregpytańiwąt-
pliwości.Kiedysięzastanowimy–powiadaon–dochodzimydoprzekonania,
żestawiającpytanie,fl»czymjestczłowiek«,chcemypowiedzieć:czymczłowiek
możesięstać,czyczłowiekmożezapanowaćnadwłasnymlosem,czyjest
