Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Poczuciepodmiotowościpedagogówszkolnychaichosobowościowewyznacznikipracy
cechyosobowościistotnezpunktuwidzeniapełnionejroliwżyciuspołecznym
orazinneśrodki,którymidysponujewzaistniałejsytuacji.
2.Wybranekoncepcjepodmiotowości
Nagruncienaukhumanistycznychispołecznych(zwłaszczafilozofii,so-
cjologii,psychologiiipedagogiki)powstałowieleróżnychkoncepcjidotyczą-
cychpodmiotowościczłowiekawżyciuspołecznym.Przeglądwybranychujęć
teoretycznychpozwoliukazaćzarównonajważniejszetreści,jakiokreślone
aspektytegofenomenuspołecznego,stanowiączarazemwprowadzeniedo
podjętychbadańempirycznychiteoretyczneichuzasadnienieorazpodstawę
operacjonalizacjianalizowanychzmiennych.
2.1.Problempodmiotowościwrozważaniachfilozoficznych
Naprzestrzenidziejówciągleposzukiwanoodpowiedzinapytanieoistotę
człowiekaczyteżjegonaturęludzkąorazzwiązkiizależnościześrodowiskiem
społecznymiinstytucjonalnym.Dążonorównieżdouzyskaniaodpowiedzina
pytania,nailejestonsamodzielnymbytem,anailefligraszkąlosu”orazczy
jestpodmiotemswoichczynów,kreatoremrzeczywistościspołecznejczytylko
wykonawcązależnymodśrodowiskainstytucjonalnego.Wystarczywspomnieć
tylkoniektórekoncepcjefilozoficzneokreślająceczłowiekaijegopodmioto-
wość:homoanimalsociale–człowiekistotąspołeczną,homofaber,homo
oeconomicus–człowiekrzemieślnik,człowiekgospodarujący,homocreator
–człowiektwórca,homoviator–człowiekwędrownik,dlaktóregoistotą
człowieczeństwajestkondycjapielgrzymaidącegoprzezżyciedoBoga,czy
teżczłowiekistotastającasię(przekonaniewyrażanegłównieprzezegzy-
stencjalistów,dlaktórychczłowieksamnadajeswemużyciukierunekisens).
JakzauważyłznanyfilozofD.Hume:flNiemazagadnieniadoniosłego,
któregorozstrzygnięcienienależałobydonaukioczłowieku,iniematakiego,
któremożnabyrozstrzygnąćpewnie,nimzapoznamysięztąnauką”(Hume,
1963,s.5–6).Refleksjanadczłowiekiemijegomiejscemorazroląwżyciu
społecznymiprzejawianądziałalnościąjestniezwykleistotna.Odtego,comy-
ślimyoczłowieku,jakcharakteryzujemyjegoistotę,zależywznacznejmierze
to,jakiezadaniamożemyprzednimstawiać,jakienadziejemożemywiązać
zjegodziałalnościąirozwojem(Suchodolski,1985).Wrefleksjifilozoficznej
podmiotowość,jakointeresującanaskategorianaukowa,odnosisięwprostdo
człowiekaistanowi,najogólniejmówiąc,przeciwstawieniepodmiotuprzed-
miotowijakorelacjipoznawczej,wktórejpodmiotflpoznaje”
,aprzedmiotfljest
poznawany”
.Wrelacjitejwystępujeścisłazależność,ponieważniemożna
