Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Podmiotowośćjakoprzedmiotrefleksjinaukowej
25
azdrugiej–jakoosobęwidzianązpunktuflduchowego”
.Takrozumianyczło-
wiekjakojednostkajestnietylkoegzemplarzemgatunkuhomosapiens,ale
takżeintegralnączęściąspołeczeństwa,wjakimżyjeipracuje,dlategopowinien
podporządkowaćsięonjegoprawomizasadomżyciaspołecznego.Dobroogól-
nejestzdaniemfilozofabardziejflboskie”niżdobroindywidualne.Natomiast
osobaludzkanienależywcałościdospołeczeństwa,flwznosisięponadnie,
gdyżjejcelesąwyższeodcelów,jakiestawiasobiespołeczeństwo”
.Człowiek
fluchylasię[...]odpodporządkowaniadobrupublicznemu,jeślipatrzećpod
kątemformalnymjakoosoby,którejpowołaniemjestBóg”(Maritain,1939,
s.189).Człowiekjakojednostka–piszefilozofwinnymmiejscu–masłużyć
społeczeństwu.flJakoistotarozumnajestcelemsamymwsobie,odspołe-
czeństwaniezależnymipodporządkowanymtylkoBogu”
.WedługMaritaina
osobaludzkafltoindywidualnasubstancjanaturyintelektualnej,kierującasię
własnymiczynami,autonomiczna.Wynikaztego,żeczłowiekjakoosobanie
jestniczymdeterminowany,mającwolnąwolę,panujenadswoimiczynami,
jestrównieżzanieodpowiedzialny,jestwpełnipodmiotemswoichczynów.
Jesttoswoistyprymatosobyludzkiejnadspołeczeństwem,którepowinnobyć
takurządzone,byzapewnićkażdejosobiewarunkisprzyjającemaksymalnie
realizacjijejponadczasowegopowołania”(por.Bera,2000,s.11–12).
Wyraźnąpróbępogodzeniaautodeterminacjiosobyludzkiejzuzasadnie-
niemzaangażowaniasięjejwotaczającąrzeczywistośćspołecznąsąpoglądy
filozoficzneE.Mouniera(1964).Wskazujeon,żeflżyciekonkretnegoczło-
wiekawswojejpłaszczyźniepierwotnejprzebiega[...]poliniiłączącejjego
przynależnośćdośrodowiskazjegopanowaniemnadśrodowiskiem”
.Ztego
punktuwidzeniapatrząc,flnieotoczenieformułujeczłowieka,choćgozasi-
la,formułujągostrukturyprzezniegosamegośrodowiskunarzucone,otyle
sztuczne,żesądziełemjegowysiłku,leczgłębokonaturalne,gdyżspełniają
dziełonatury.Środowiskosugeruje,proponuje,stwarzaokazję,byposłużyć
sięterminembardziejadekwatnym,iproponujekształtującądziałalność,samo
wsobienadajejednakkształtświatuludzkiemu”(za:Jaroszewski,1970,s.320).
Człowiekwtejkoncepcjiniejestwyłączniebytemnaturalnym,możebowiem
flprzekraczać”siebiewdwóchzasadniczychwymiarach:przezrealizacjęwła-
snejosobywżyciudoczesnymitranscendencjiflkugórze”
.Abymogłodojść
dourzeczywistnieniajegopełni,niezbędnajestrównowagażyciaosobowego,
naktóreskładająsiężycieflwewnętrzne”iflzewnętrzne”(por.Mounier,1964,
s.10in.).Wkoncepcjitejosoba,wprzeciwieństwiedodotychczasowych
tomistycznychwizjiczłowieka,niejeststatyczna,leczjestdynamiczna,poza
tymniejestniezależnaodwarunkówmaterialnychispołecznych,atymsamym
jejpodmiotowośćpodlegaokreślonymograniczeniom.
