Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Rozdział1.Socjologiajakodyscyplinanaukowa
–łatwomogąprowadzićdoichprzeciwieństwa.Ukształtowałysięwięcwarunki
sprzyjającepowstaniusocjologii,dyscyplinymającejdostarczaćusystematyzowanej
wiedzyospołeczeństwie.
Napotrzebęistnieniaodrębnejnauki,którazajmowałabysiębadaniemspołe-
czeństwa,wskazywałClaudeHenrideSaint-Simon(1760–1825).Wiedzaoprawach
życiaspołecznego,zwłaszczawobecżywiołowychwydarzeńrewolucjifrancuskiej,
okazałasięznikoma.Saint-Simonujmowałspołeczeństwonapodobieństwoorganiz-
mubiologicznego,dlategonaukęospołeczeństwienazywałfizjologiąspołeczną.
Stwierdzał,żenastępujeprzejścieodepokifeudalnej,wktórejpodstawąładu
społecznegobyłareligia,doepokiindustrialnej,wktórejbędziedominowało,,nowe
chrześcijaństwo,,,czyliwistociewiarawpoznanienaukowe.Najważniejsząklasą
wkształtującymsięnowymspołeczeństwiebędzieklasaindustrialistów,czyliklasa
wytwórców,przeciwstawiana,,klasomnieprodukcyjnym,,.Saint-Simonbyłideolo-
giemindustrialistów,ostrokrytykowałpozostałościsystemufeudalnegoidawnesta-
nyspołecznezajmująceuprzywilejowanepozycje.Podkreślał,żeniewłaściwejest
podporządkowanieklasyindustrialistówklasienieprodukcyjnej(,,pasożytom,,).Do
klasyindustrialistówzaliczałnietylkowłaścicieliprzedsiębiorstw,lecztakżewszyst-
kichpracujących,wtymrobotników.(Wpóźniejszymokresieantagonizmmiędzy
robotnikamiiwłaścicielamikapitałubędzieakcentowałKarolMarks).Wujęciu
Saint-Simonapaństwopowinnobyćzorganizowanejakwielkiwarsztatprodukcyj-
nyzsilniescentralizowanąwładzą,umożliwiającąplanowanieorazkontrolęproce-
sówwytwórczych.Poglądytepozwalająuznaćgozaprzedstawicielasocjalizmu
utopijnego.
WspomnianyjużAugustComte(1798–1857)byłuczniemSaint-Simona,przejął
odniegowieleidei,wtymprzekonanieopotrzebiepowstaniaodrębnejdyscypliny
zajmującejsiębadaniemspołeczeństwa.DziejemyśliludzkiejdzieliłComtenatrzy
epoki(tzw.prawotrzechstadiów):okresteologiczny,okresmetafizycznyiokres
pozytywny.Wokresieteologicznymmyśleniemacharakterreligijny,wokresie
metafizycznymmiejsceideireligijnychzajmująabstrakcyjneideefilozoficzne,nato-
miastwokresiepozytywizmu,któregoComtebyłorędownikiem,dominujemyślenie
odwołującesiędoprzesłaneknaukowych.Wkońcowymokresieswejdziałalności
Comtestarałsięstworzyćnowąreligięludzkości,odwołującąsiędoracjonalizmu
ipozytywizmu.
Socjologiazrodziłasięwobrębiepozytywizmu,toteżodusamodzielnieniasięjej
jakonaukibyłauprawianawsposóbpozytywistyczny,aniekiedybyłazpozytywizmem
utożsamiana.Wpozytywizmieprzyjmowanowyraźnieokreślonyideałwiedzynauko-
wej.Dążonodowiedzyścisłej,empirycznejiweryfikowalnej,pozwalającejna
przewidywanieprzebiegubadanychprocesów,wiedzywolnejodróżnegotypuzałożeń
metafizycznych.
PozytywizmbyłjednymzgłównychnurtówintelektualnychXIXwieku.Wstuleciu
tympowszechnastałasięfascynacjanaukąijejmożliwościami.Wykorzystywano
osiągnięcianaukidokonstruowaniaróżnychwynalazkówtechnicznych,zmieniających
wradykalnysposóbcodzienneżycieszerokichkręgówspołecznych,isądzono,że
podobnegotypuwiedzęmożnabędzieuzyskaćwodniesieniudospołeczeństwa.Taka
