Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
10
inierzadkoarbitralnediagnozy,syntezyoraztypizacje,gdzieczęstojedenlubdwa
wierszewystarczajądoudowodnieniaprzynależnościpoetydoklasycyzmuczydo
eksplikowaniajakiegośneoklasycznegopodnurtu.Będziemypróbowalitowniniejszej
książceopisaćizweryfikować.
Wtwórczościnajważniejszejchybapokoleniowejformacjipoetówdebiutujących
wPRL-u–„Współczesności”–odpoczątkudałysięzauważyćtendencjeneoklasycz-
ne,zwaneteżczasemnurtemkulturowymczyintelektualnym.Wtymczasieneoklasy-
cyzmzaczętoteżpostrzegaćwkrytycejakodramatycznepróbyprzezwyciężaniaapo-
kalipsywojenitotalitaryzmówXXwieku,jakoodpowiedźnanihilizmihermetyzm
awangardy,namaterializmorazrelatywizmzasadetycznych,nadewaluacjękategorii
piękna.
Kolejnesilnepokolenie–NowaFala–uczyniłoz„neoklasycyzmu”(wzoremsłyn-
negoXIX-wiecznegosporu)orężwwalcezeswoimipoprzednikamibliższymi
(„Orientacja”)idalszymi(„Współczesność”),zarzucającimucieczkęodistotnych
problemówwświatakademickiejsztuki.
NeoklasycyzmpowracałwięcwPolscewróżnymstopniu,aledośćregularnie
wprogramachipolemikachgrupowych,takżewięcwdokonaniachdebiutantówtrzech
ostatnichdekadXXwieku,tj.odwystąpieniaNowychRoczników,poniedawnyspór
„barbarzyńców”i„klasyków”wramachstosunkowomłodegojeszczepokolenia„bru-
Lionu”.
CałkiemnoweświatłonaprądyneoklasycznerzuciłdokonującysięwkońcuXX
wiekuprzełompostmodernistyczny.Gdyświadomośćponowoczesnościwzięłagórę
nadmodernistycznymprzeświadczeniemoniewyczerpalnościsiławangardy,okazało
się,żeneoklasycystycznestrategienaśladownictwa,ponowienia,wypowiedzimetatek-
stowej,zastosowania„kodukulturowego”przypominają,niejakoantycypują,intertek-
stualizm.Zasadniczaróżnicapolegajednakżenatym,iżwwypadkuneoklasycyzmu
utwórsamjawnie–iwzasadzieintencjonalnieniezmiennie–wskazujenawcześniej-
szytekst;nawiązaniemaprzytymobiektywnykontekstideowy;niemamowyotak
charakterystycznychatrybutachdziełpostmodernistycznych,jak„zniknięcieautora”,
wyswobodzenietekstuzzasadyreprezentacjiisensu,dominacjanieprzewidywalnej
„struktury”labiryntu,sieciczykłącza.Ztychpowodównieprzydatnebyłobywobec
naszegoproblemubadawczegostosowanietakdziśpowszechnychmetodbadawczych
opartychnaczystymintertekstualizmieidekonstrukcjonizmie.
Chcączmierzyćsięzproblememwspółczesnegoklasycyzmu,trzebazrewidować
teżskutecznośćperspektywypojedynczegoiwewnętrznieuwarunkowanegodzieła
(„języka”tegodzieła)narzeczjegozwiązków(interakcji)zkilkomanieraz,pozostają-
cymiwkoincydencji,systemami(tekstów,gatunków,poetyk,dziełpozaliterackich,
poglądównaukowych)–takiepodejścieimplikowanejestprzezcharakternaszego
przedmiotubadań.Neoklasycyzm–jakmałoktóryprąd–łączywszakświadomie
icelowościowoliteraturęzfilozofią,historią,filozofiąkultury,historiozofią,historią
architekturyisztukplastycznych.
ManiewątpliwieracjęMichałGłowiński,którystwierdził,iżzewzględunawielo-
rakośćpostaci,jakieprzybiera,klasycyzmwpoezjiXXwiekuma„naturęprote-
uszową”
2,cosamowsobiemożestanowićtezę.
2M.Głowiński,PoetykaTuwimaapolskatradycjaliteracka,Warszawa1962,s.255.
