Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Obszaryźródłotwórcze
odzyskaniuniepodległościpodzielałpoglądoznaczeniuzasadgłoszonychprzez
Kościółwprocesieodbudowyiumacnianiapaństwa.
WwypowiedziachWitosamożnazauważyćwyraźneoddzielanienegatyw-
negostosunkudozjawiskaklerykalizmupolitycznegoodsprawwiaryikultu.
Zdającsobiesprawęztego,żechłoppolskijestgłębokoreligijnyiprzywiązany
dowiaryswychojców,darzyszacunkiemizaufaniemksiędza,widziwnimczło-
wiekapełnegocnót,adogmatyKościołakatolickiegosądlaniegoniepodwa-
żalne,Witossprzeciwiałsięangażowaniukleruwżyciepolityczne,dostrzegając,
iżtreścinauczaniareligijnegostanowiąźródłowartościideowychniezbędnych
dlakształtowaniażyciazarównowwymiarzeindywidualnym,jakiwżyciuspo-
łecznym.Wnioskitewyprowadziłzobserwowanejrzeczywistościwsi,zktórej
pochodził,gdziechłopiokazywaliksiędzuślepeposłuszeństwonietylkowspra-
wachwiary,aleiżyciadoczesnego,codowodziłozacofaniawsipolskiejisłużyło
utrzymywaniuuświęconegoodwiekówporządkuspołecznego:DUznającwielkie
znaczenieizasługiKościołaiduchowieństwawżyciunarodowymispołecznym,
niemogłemsięjednakzgodzić,byczęśćtegoduchowieństwaużywałaalbonad-
używałakościoładowalkizprzeciwnikamipolitycznymi,wyrządzającprzezto
samoKościołowiniepowetowaneszkody”.
16
Wysuwałwięcżądaniamającena
celuoddzieleniereligiiodpolityki.JakzauważyłJ.R.Szaflik,Witosnależałdo
tychprzywódcówruchuludowego,któregoniemożnaposądzaćowyznawanie
światopoglądusprzecznegozpodstawowymizałożeniamiKościołakatolickiego.
17
Wtreściachreligijnychupatrywałonuzasadnieniadlaułożeniabraterskichoraz
opartychnaszacunkuisprawiedliwościrelacjispołecznych,awięcprowadzących
dorównoprawnejpozycjiwpaństwieupośledzonejdotychczaswarstwychłop-
skiej.ZnaczenieirolęKościołaireligiikatolickiejwyrażałprogramPSLDPiast”
z1926roku:DPSL»Piast«stoinagrunciezasadchrześcijańskich,przestrzegania
ichwżyciuprywatnym,społecznymipaństwowym,wychodzączzałożenia,że
światopoglądchrześcijański,przenikającwżyciespołeczeństwa,możejedynie
utrwalićpokój,zgodnewspółżycieludziinarodów”.18
IstotnedlaWitosabyływartościgłoszonewchrześcijańskiejnaucespołecz-
nej,którychodzwierciedleniemożnaodnaleźćm.in.wencyklikachpapieskich:
LeonaXIIIRerumnovarumz1891rokuorazPiusaXIQuadragasimoAnnoz1931
roku.Naukaznichpłynącaopierałasięnaprzekonaniu,żeaniKościół,anipaństwo
niesąwstaniesamodzielnierozwiązaćtrudnościspołecznych.Obydwaorgani-
zmymuszązesobąwspółpracowaćdlawspólnegodobra.Zaczerpnięteznauki
społecznejKościołakatolickiegoprzezWitosawartościto:akceptacjawłasności
prywatnejorazjejspołecznywymiar;zalecenierozstrzyganiasporówiproblemów
16
17
Tamże.
J.R.Szaflik,Orządchłopskichdusz,s.169.
18
1926listopad29,Warszawa–ProgramPolskiegoStronnictwaLudowego„Piast”,[w:]Programy
stronnictwludowychł,s.258.
