Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sprzecznyzwiarążydowską,ponieważmściwyBógmożebyćtylkobogiempo-
gańskim,nigdyżydowskim116.
Głównymjednakpowodemsłówkrytykiwobecautorabyłopodzielaneprzez
wieluodbiorcówprzekonanie,żeAszwswoimutworzezbezczeszciłświętąTorę.
BohateremdramatujestJankielSzapszowicz,właścicieldomupublicznego.Chcąc
uchronićswojącórkę,Riwkele,przedzgubnymwpływemotoczenia,zamawia
zwójTory,któryumieszczawjejpokojunapiętrze.Ponieważtakie„zabezpiecze-
nie”niepomaga,SzapszowiczoskarżaBogaomściwośćizrzucazwójToryna
dół,dodomupublicznego.Obautwory,MeszijechscajtnorazDerGotfunnekome,
zawierająpojedyncze,niedokońcazintegrowanefragmentywcześniejszychopo-
wiadańpisarza,pomimotoautor,zdaniemBenaSiegela,bezwątpieniapotwierdza
wnichswójtalentdramatopisarskiorazumiejętnościnarracyjne117.
Możnapowiedzieć,żeślubzMatyldą,opublikowanieDossztetlorazwysta-
wienienascenieDerGotfunnekomestanowiąnarodzinydojrzałegoAsza,po-
zorniepełnegosprzecznościczłowiekaitwórcy,któregotaktrafnieopiszepotem
jegoprawnuk,DavidMazower:
Młodzieniec,któryodwróciłsięplecamidokarieryrabina,lecznigdynieprzestałpo-
szukiwaćwiary;pełenpasjiŻyd,któryprzejawiałgłębokąpodejrzliwośćwstosunku
dozinstytucjonalizowanejreligii;bonvivant,którybyłdumnyzludowegopochodze-
nia;człowiekczynugłębokozaangażowanywpolitykę,leczniemającycierpliwo-
ścidopartiipolitycznych;pisarzuwielbianyprzezżydowskiemasy,apóźniejprak-
tycznieekskomunikowany.[...]Niektórzyuważaligozawyniosłego,samolubnego,
zmiennegownastrojachiporywczego;dlainnychbyłuprzejmy,hojny,towarzyski
iniepamiętliwy118.
Wroku1907AszpojechałporazpierwszydoPalestyny.Oczarowanybiblij-
nąsceneriąiwspomnieniamizZiemiŚwiętejnapisałserięszkicówלארשׂ,־ץרא
(ErecJisroel,„ZiemiaIzraela”,1911).Wzimie1907–1908rokupisarzprzyoka-
zjipodróżydoWłochodwiedziłwjegowillinawyspieCapriMaksymaGorkie-
go(1868–1936).Wielkirealistarosyjskijużodpoczątkudwudziestegowieku
interesowałsięŻydamiiliteraturążydowską,planowałwydaćwybóropowiadań
pisarzyżydowskich,anawetsamnapisaćsztukę,którejprotagonistąbyłbyŻyd.
GorkiznałiceniłtwórczośćAsza,uważał,żewodróżnieniuodwieluinnychpi-
sarzyżydowskichtenmłodyautorpokazujeczytelnikowinietylkomęczenników,
leczjegobohaterowiekochajążycieiwalcząonie.Zacechęcharakterystyczną
116Por.K.B.,[Listczytelnika],„ImdeutschenReich”,5,1907,s.317–318,tus.317.
117Por.BenSiegel,TheControversialSholemAsch.AnIntroductiontoHisFiction,s.32.
118Ayouthwhohadturnedhisbackonarabbibicalcareerbutneverstoppedsearchingfor
faith;apassionateJewwhoharbouredadeepmistrustoforganizedreligion;abonvivantwho
pridedhimselfofbeingamanofthepeople;anactivistdeeplyinvolvedinpoliticsbutimpatientof
politicalparties;andawriteradoredbytheJewishmassesandlatervirtuallyexcomunicated.[...]
Somefoundhimaloof,selfish,moody,andquicktoanger;toothershewaskind,generous,convivial,
andquicktoforgive.DavidMazower,SholemAsch:ImagesofaLife,s.3.
41
