Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zamożnych–dodatkiemdodańmięsnychirybnych.Nieszczędzonoteżprzypraw,dodziśpopularnychwkuchniwłoskiej,greckiejczyhiszpańskiej.
Pozatymjedzono,zazwyczajwformiedeserów,owocemiejscoweiimportowane,któreznamyicenimyrównieżdzisiaj:jabłka,gruszki,śliwki,
czereśnie,granaty,figi,winogrona,atakżeorzechyczyoliwki.
Mięsobyłoluksusem,któregopróżnobyłoszukaćnastolewyrobnikówiniewolnych,zmuszonychzadowalaćsięseramiisolonymirybami11.Jeśli
kogośbyłostaćnamięso,jadałprzedewszystkimwieprzowinęikozinę,gdyżbydłosłużyłodopracynarolilubskładaniabogomwofierze.Jedzono
równieżdziczyznę–mięsodzikichosłów,kózczybaranów,zajęcyidzików,które–wedługPliniusza–porazpierwszywcałości„najpierwszy
zRzymian,P.SerwiliuszRullusnauczciepostawił”.Zgodnieztym,copiszehistoryk,zwyczajtenszybkosięprzyjąłizajegoczasów„niewciągu
całejuczty,alenasamymjejpoczątku,dwielubtrzydzikieświniezjadano”12(Ks.VIII,78).
Mięsozdzikaprzyrządzanonawielesposobów.SpororecepturnadaniaidodatkidodziczyznyzawieraDerecoquinaria.Najprostsząjestchyba
ugotowanieoprawionegodzikawwodziemorskiejzliśćmilaurowymiiserwowaniezsolą,musztardą(lubgorczycą)orazoctem13.Byćmożetakostre
dodatkimiałyzłagodzićspecyficznysmakdziczyzny,skoroHoracypisał:„Smakowałnaszymprzodkomdzik,choćgoczućbyło”(SatyryII,2).Była
tojednakwyjątkowoskromnaformapodania,skoroMarcjaliswyjaśniałwjednymzeswoichepigramatów,żenietylkomięso,aleisamedodatki
dodzika(przyprawy,składnikidososu)mogązrujnowaćgospodarza,kończącgorzkimisłowy:„Zaciasnamojakuchnia,wracajwpańskieprogi
/Odzikumarnotrawny–tyśdlamniezadrogi!”(EpigramatyVII,27).Wkolejnymzaśutyskiwałnagospodarzy,którzypodająckosztownegodzika,
oszczędzalinainnychpotrawach,conajwyraźniejniebyłodobrzewidziane:
Naspraszałeś,Mancynie,kupębiesiadnika
Inicnamteżniedałeświęcejopróczdzika;
Niedałeśzpóźnychgroneksuszonejjagody
Anijabłekwkompocie,słodziutkichjakmiody,
Nigruszeknasznureczkuzkręconegołyczka
Nipłatkówgranatowych,krasnychjakróżyczka,
AnizchłopskiejSarsynykrągłychsłupkówsera,
Nioliwek,coRzymjePicenomzabiera:
Nic–dziknawszystkiedania,atakimaleńki,
Żebyzginąćzbezbronnejpiędziakamógłręki.
Potemjużtylkopatrzymityleteżwzysku
Odnosim,cozpatrzenianajakiemigrzysku.
Więccizatwegodzikaskładamyżyczenie:
Obyśsięzdzikiemspotkał–samnasamwarenie!
(EpigramatyI,43)14.
Niezwyklepopularneidostępnewłaściwiedlawszystkichbyłyryby,którehodowano,poławianonamiejscuiimportowanozkrajówościennych.
Najzamożniejsizakładaliwłasnesadzawki,asłynnyLukullus(LuciusLiciniusLucullus,ok.110–56p.n.e.),wykwintnysmakoszsłynący
zwystawnychuczt,doprowadziłdobasenuzrybamimorskimisłonąwodękanałem,którykazałprzekopaćwpaśmiegórskim15.Jeśliwierzyć
źródłom,najwyżejcenionojesiotry,okoniemorskieczywargacze,które–jakpodajePliniusz:
[…]zapanowaniaTyberyuszaKlaudyusza,wrzuciłOptatusElipercyusz,wódzfloty,wmorze,pomiędzyostyeńskiemiakampańskiemibrzegami.Przezpięćlatstarano
sięzłowionenapowrótwmorzewrzucać.Odtegoczasuznajdująsięlicznienawybrzeżuitalskiem,adawniejichtuniepoławiano.Atakprzybliżyłasobiegardziel,przez
przeniesienietychryb,nowąroskoszinadałamorzunowegomieszkańca(Ks.IX,29).
ZdaniemPliniuszazaprzysmakuchodziłyrównieżniezbytwyrośnięteczerwonobrody–pewienkonsul,AzyniuszCeler,żyjącyzapanowaniacesarza
Kaliguli,miałnabyćjednegoczerwonobrodazazawrotnąsumę8tys.sesterców.Późniejhistorykdodaje,niebezwyrzutu:„Aterazcenakucharzajest
takwielką,jaktrzechkoni,aryb,jakkucharzy.Żadnegoprawieczłowiekanieceniąjużwyżejnadtego,którynajdokładniejdochódswegopana
przegotowaćpotrafi”(Ks.IX,31).
RybaknafragmenciemozaikizIIIwiekun.e.
WikimediaCommons/AdMeskens.
Faktycznie,trzebaprzyznać,żewielubogatychobywateliwłasnesadzawkirybneceniłowyżejnietylkoodludzkiegożycia(WediuszPollion,
zamożnyekwitazczasówOktawianaAugusta,karmiłponoćrybyciałaminiewolników),alenawetoddobraogółu.Zjawiskotoostroskrytykował
Cyceron,piętnującbogaczy,którzy„sątakgłupi,iżwyobrażająsobie,żepoupadkupaństwauratująswojesadzawkizrybami”(Att.I18)16.Zapewne
bogacijadalitegatunki,któreApicjuszuważałzanajbardziejcenione,awięcwęgorzazwykłegoimorskiegozwanegoteżkongerem,tuńczyka,
strzępiela,brzanęmorską,makrelę,rybępiłę,złotopstrąga,karmazynaorazmurenę,doktórejsześćsosówzajmujeosobnyrozdziałjegodzieła17.
