Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
OdThotmesadoSzeszonqa(XV-Xw.)...
wejście.Rzadkościąbyłygrobywobrębiemiast,aichprzykłady(Megiddo,
Dan,Afek)zracjiwyjątkowegokunsztukamieniarskiegokażąprzypusz-
czać,żechowanownichczłonkówelity,jeśliniewręczkrólów.Odosobnio-
neprzykładykremacjizmarłychinterpretujesięjakowpływktórejśzkultur
indoeuropejskich.
Naturalnieczęśćróżnicwpochówkachwynikałazestatusumajątko-
wegozmarłychiichrodzin.Częśćjednakwskazujenaodmiennośćoby-
czajui-byćmoże-wierzeńdotyczącychświataumarłych.Mimopróby
systematyzacjizwyczajówgrzebalnych(pojedynczegrobyziemneimuro-
wanedominująnarówninienadmorskiej,agrupowegrobykutewskale
sączęstszenaSzefeliipogórzu)jestoczywiste,żeludnośćPalestynynie
miałajednolitychzwyczajówgrzebalnych,aodmiennościwynikaćmogły
zarównozlokalnychuwarunkowań,różnicekonomicznychireligijnych,
jakiwpływówzewnętrznych.
Religia.Ważnymświadectwempozwalającymrekonstruowaćwierze-
niaipraktykireligijnesąteksty.NiestetypozatymizUgaritniemalzupeł-
niepozbawienijesteśmytekstów,którepozwoliłybynaodtworzeniewierzeń
imitologiimieszkańcówPalestynywepocebrązu(patrzs.47-49).Pewną
wskazówkąmożebyćtujednakwyposażenieświątyń.Widzieliśmyprzykła-
dydowodzącekultubogaburzywświątyniortostatówwHazororazkultu
lunarnego(mniejszaświątyniawHazor).Częśćzachowanychprzedmiotów
iichikonografianiesąwszakoczywiste.Niezawszewiemy,jakąrolęwkulcie
odgrywałyprzedstawienialudzkiejdłoniluboka.Zwierzętairoślinywystę-
pującewikonografiiprzedmiotówzwiązanychzkulteminterpretujesięprzez
ichzwiązkizbóstwami.Bykałączysięzbogiemburzy,apalmęikwiatlotosu
-zboginiąpłodności.Figurkiwojownikówzwykleuznawanesązawizerunki
Baala,aprzedstawienianagiejkobiety-zawyobrażeniaAsztartelubinnej
boginipłodnościiurodzaju(np.wByblosDPaniMiasta”-Baalat-Gubla).Wy-
mownesąprzykładyobcychinspiracji:typowewizerunkiegipskiejHathorczy
bogaBesaułatwiająinterpretacjękultu.Nigdyjednakniemamypewności,
czytakaikonograficznawskazówkadowodzikultubóstwaegipskiegoczyjego
kananejskiegoodpowiednika.Powszechnabyłapraktykaidentyfikowaniaze
sobąbóstwprzezszukaniedlanichm.in.wspólnychatrybutów.
WieluaspektówreligiistarożytnejPalestynynieznamy.Jestjednaksze-
regpoglądówwnauce,któreutrudniająrekonstrukcjęhistoryczną.Wpra-
cachdwóchostatnichdziesięcioleciczęstopojawiasięprzeciwstawieniere-
ligiioficjalnejireligiiludowej.Wynikaonozprzekonania,żereformatorskie
działaniaelitynapotykajązwykleopórkonserwatywnychmasludowych.Choć
założenietoniejestcałkiempozbawionesłuszności,nienależynanimbudo-
waćogólnejteoriiodychotomiireligiiidzielićjejnaludowąioficjalną.Nasze
daneźródłowebywająnaderskąpeiniemożemyapriorizakładaćtakiejdwo-
istości.Wielewnioskównaturyogólnejtworzonychjestbezuwzględnienia
specyfikidanychźródłowych.Naprzykładgdybadamyjednomiejscekultu