Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wprowadzenie
pracamiThomasaL.ThompsonaiJohnaVanSetersa,badaczeprzyznali,żeopisy
tzw.epokipatriarchównieodnosząsiędożadnejhistorycznejrzeczywistości,
alesąkreacjąliteracką,mieszającąrealiaczasówautorówzminionymi(Księ-
gaRodzaju).Wefekciepodważonorównieżhistorycznośćsamychpatriarchów.
Wkolejnychdwóchdekadach(wlatachosiemdziesiątychidziewięćdziesiątych)
pojawiłysiębadaniakwestionującehistorycznośćopowieściowyjściuIzraelitów
zEgiptuorazwielkimpodbojuKanaanupodwodząJozuego(KsięgiWyjściaiJo-
zuego).Wiązałosiętozodkryciamiarcheologicznymi,araczejbrakiemdanych
archeologicznychpotwierdzającychnarracjęBiblii.WpoczątkachwiekuXXI
doszłodosyntezybadańustalającychhistorycznąwartośćStaregoTestamentu:
zjednejstronycorazlepiejznanaarcheologiaPalestynypozwoliłaskonfronto-
waćwiedzępochodzącązwykopaliskzdanymibiblijnymi,zdrugiejstronycoraz
bardziejzaawansowanestudianadtekstembiblijnymumożliwiływypracowanie
nowychustaleń.
Badaniaarcheologiczneihistorycznedoprowadziłydopodważeniahistorycz-
nościwielunarracjibiblijnych,choćnależydodać,żeniewszystkieteustalenia
sąpowszechnieakceptowaneprzezbadaczy.Punktemzwrotnymokazałysięar-
gumentyzatym,żechoćBibliaopowiadaoprzeszłości,niejestjednakhistorio-
grafią.CelemBibliiniejestrekonstrukcjaprzeszłości,azatemwierneodtworze-
nieminionychwydarzeń,leczstworzenieobrazuteologicznego.Dojegobudowy
wykorzystanoopowieściumieszczonewmitycznejlubrzeczywistejprzeszłości
Izraela,któreniemusząbyć,lubwręczniesą,opisemprawdziwychzdarzeń.Ten
metodologicznyprzełompozwoliłbadaczomłatwiejzaakceptowaćfakt,żear-
cheologianiepotwierdzabardzowieluwątkówbiblijnych,np.:obecnościIzraela
wEgipciewDczasachMojżesza”,wędrówkiprzezpustynię,zdobyciaKanaanu
przezIzraelitówpodwodząJozuegoczyistnieniawielkiegokrólestwaDawida
iSalomona.
JeśliidzieobadanianadtekstemBibliiHebrajskiej,toodeszłajużwprze-
szłośćtezaoczterechtekstachlubczterechredakcjachPięcioksięgu.Hipoteza
ta-stworzonajeszczewkońcuXIXw.-zakładała,żePięcioksiągpowstawał
przezłączenieodrębnychtekstówlubsukcesywneredagowanietekstówwcześ-
niejszych;dlatychprocesówszukanodatb
ezwzględnych(np.wczasachSalo-
mona).Obecniewiększośćbiblistównieposuwasiędalejniżdostwierdzenia,
żewPięcioksięguistniejąodmiennościjęzykoweistylistyczne,któremogąbyć
wynikiemkolejnychredakcji,naogółteżniepodajesięichdat.
BardziejkontrowersyjnajestkwestiadatowaniasamegojęzykaBibliiHe-
brajskiej.Częśćbadaczytwierdzi,żeBiblianapisanajestjęzykiemsztucznym,
mieszaninąstylówiodmian,dlaktórejniemażadnegojęzykowegokorpu-
sumogącegosłużyćzaporównanie.Ograniczająsięzatemdostwierdzenia,
żenarzędziajęzykoznawcze-choćpokazująróżniceposzczególnychpassu-
sówbiblijnych-niesąjednakwstanieokreślićdatichpowstaniaaninawet
starszeństwa.Innibadaczetwierdzązkolei,żeistniejemożliwośćzarówno
wskazaniawkorpusiebiblijnymodmianjęzyka,jakiokreśleniadatpowstania
