Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Źródła
CZĘŚĆPIERWSZA.
AleksanderWielki
ZespółźródełliterackichdotyczącychAleksandraWielkiegojestwyjątkowobo-
gaty.Mamyniezłeinformacjeodziałaniachwojennychkróla,ojegowspół-
pracownikach,zamiłowaniachifobiach.Ajednakhistorycynapotykająpoważne
trudności,gdyprzystępujądopracy:dziejesiętakdlatego,żeoweźródławy-
magająbardzoskomplikowanychzabiegówbadawczych,którekoniecznietrzeba
przeprowadzić,zanimbadaczdzisiejszybędziemógłskorzystaćzzawartych
wnichdanych.Najstarszybowiemprzekazhistoriograficzny,jakiznajdujesię
wnaszymręku,todziełoDiodoraSycylijskiegożyjącegonaprzełomieIw.p.n.e.
iIw.n.e.,awięcoponadtrzystalatpóźniejodwyprawyAleksandra.
Zachowałosięniecolistówlubichfragmentóworazstreszczeńlistówprzy-
pisanychAleksandrowibądźdoniegoskierowanych,aleichautentycznośćna-
leżyzawszepodawaćwwątpliwość,gdyżniebezpieczeństwo,żemamydoczy-
nieniazfałszerstwem,przytegotyputekstachjestogromne.Listypochodząze
zbiorów,którepojawiłysięwkrótcepośmiercikróla,zatemwydajesięwielce
prawdopodobne,żezawierałyonezarównotekstyoryginalne,jakiapokryficzne.
Tedrugiezresztąniemusząbyćdlanascałkowiciepozbawionewartości:jeśli
ichautorzyżylizaczasówwyprawyibylioniejdobrzepoinformowani,mogli
zamieścićinteresującewiadomościowydarzeniach,choćnależącedotradycji
ustnej.
LiczbaźródełnieliterackichwspółczesnychAleksandrowiiodnoszącychsię
bezpośredniodojegodziałalnościjestzkoleiwięcejniżskromna:toniewiele
inskrypcji,którepowstaływkontekścierelacjimiędzykrólemamiastamigrec-
kimizachodniejAzjiMniejszej.Dysponujemyniecowiększąilościąmonet,ale
pracęutrudniająwątpliwości,jakiebudziichdatowanie.
ArrianiPlutarchwspominająoistnieniudziennikawyprawy,ephemerźs
(l.mn.ephemerźdes),prowadzonegoprzezGrekaEumenesazKardii.Niestety,nic
pewnegoniedasięoowymdziennikupowiedzieć.Niewiemy,aniodkiedybył
prowadzony(odczasówFilipa?odpoczątkuwyprawyAleksandra?),anicosię
znimstało(zostałzniszczonywkrótcepowyprawie?przechwyconyprzezktó-
regośzdiadochów?którego?częściowoopublikowany?).Treśćephemerźdesisto-
pieńichdostępnościjestjednymznajważniejszychpunktówspornychwielkiej
dyskusjinatematwartościźródełdodziejówwyprawy,jeślibowiemhistorycy,
czydokładniejniektórzyhistorycypierwszejgeneracjimogliznichkorzystać,to
tymsamymwinniśmyprzyznaćichrelacjombezwzględnepierwszeństwoprzed
innymi.Wprawdzieephemerźdes,prowadzoneprzezkrólewskisekretariat,także
podlegałypropagandowymdeformacjom,aleitakzracjiswejnaturymniejbyły
poddanedziałaniumituWielkiegoZdobywcy.Musiałyponadtozawieraćmnóst-
woszczegółowychinformacji,obojętnychzpunktuwidzeniaideologicznego
(liczbyżołnierzynależącychdookreślonychjednostek,jeńców,zabitych,na-
zwiskadowódcówgrupoperacyjnych,nazwymiejscowościiodległości,jakie
przebywałaarmia).Mamyjednakzamałodanych,abymócodpowiedziećnate
podstawowepytania.
