Farmakologia. Mechanizmy - leki - farmakoterapia oparta na faktach. Tom 1

Rafał Olszanecki, Paweł Wołkow, Jacek Jawień

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-23271-9

DOI:

https://doi.org/10.53271/2023.064

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

420

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Olszanecki, Rafał; Wołkow, Paweł; Jawień, Jacek. Farmakologia. Mechanizmy - leki - farmakoterapia oparta na faktach. Tom 1. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2023, 420 s. ISBN 978-83-01-23271-9, doi: https://doi.org/10.53271/2023.064

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Olszanecki, R.

A1 Wołkow, P.

A1 Jawień, J.

T1 Farmakologia. Mechanizmy - leki - farmakoterapia oparta na faktach. Tom 1

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

PP Warszawa

YR 2023

SN 978-83-01-23271-9

DOI https://doi.org/10.53271/2023.064

Bibliografia BibTex:

@Book{ 299709, author = "Olszanecki, Rafał and Wołkow, Paweł and Jawień, Jacek", editor = "", title = "Farmakologia. Mechanizmy - leki - farmakoterapia oparta na faktach. Tom 1", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2023", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-23271-9", doi = "https://doi.org/10.53271/2023.064" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Olszanecki, Rafał

AU - Wołkow, Paweł

AU - Jawień, Jacek

ED -

TI - Farmakologia. Mechanizmy - leki - farmakoterapia oparta na faktach. Tom 1

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY - Warszawa

PY - 2023

SN - 978-83-01-23271-9

ER -

DOI - https://doi.org/10.53271/2023.064

Netografia (standard APA):

Olszanecki, Rafał; Wołkow, Paweł; Jawień, Jacek. Farmakologia. Mechanizmy - leki - farmakoterapia oparta na faktach. Tom 1 [baza danych online] Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2023 [dostęp: 07 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/farmakologia-mechanizmy---leki---farmakoterapia-oparta-na-faktach-tom-rafal-olszanecki-pawel-wolkow-299709. doi: https://doi.org/10.53271/2023.064

farmakologia, mechanizm działania leków, farmakodynamika, leki układu nerwowego, autakoidy

Publikacja prezentuje nowoczesne, całościowe ujęcie farmakologii poprzez integrację wiedzy o mechanizmach choroby, własnościach farmakodynamicznych i farmakokinetycznych leków oraz dowodach ich działania potwierdzonych badaniami klinicznymi. Ambic...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-23271-9

DOI:

https://doi.org/10.53271/2023.064

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

420

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

CZĘŚĆ I. Ogólne mechanizmy działania leków Rafał Olszanecki, Jacek Jawień14
1. FARMAKOLOGIA – DEFINCJA I RODZAJE LEKÓW – Rafał Olszanecki16
1.1. Rodzaje leków16
1.2. Mechanizmy działania leków21
1.3. Stosowanie leków w lecznictwie21
1.4. Miejscowe i ogólne stosowanie leku23
1.5. Farmakoterapia oparta na faktach24
2. FARMAKODYNAMIKA – Jacek Jawień28
2.1. Receptory28
2.1.1. Regulacja receptorowa29
2.1.2. Typy receptorów32
2.2. Białka G33
2.2.1. Receptory sprzężone z białkami G (G protein-coupled-receptors, GPCR)36
2.2.2. Desensytyzacja (odwrażliwienie) receptorów związanych z białkiem G36
2.3. Cykliczny AMP jako wtórny przekaźnik36
2.4. Wapń jako „król wtórnych przekaźników”37
2.5. Wydzielanie mediatorów przez synapsę37
2.6. Botulina38
2.6.1. Działanie toksyny botulinowej38
2.6.2. Zastosowanie toksyny botulinowej w medycynie38
2.7. Tolerancja na leki39
CZĘŚĆ II. Farmakologia podstawowa Jacek Jawień, Rafał Olszanecki40
3. LEKI AUTONOMICZNEGO UKŁADU NERWOWEGO – Jacek Jawień42
3.1. Wprowadzenie42
3.2. Leki wpływające na przekaźnictwo cholinergiczne43
3.2.1. Neurony cholinergiczne i adrenergiczne autonomicznego układu nerwowego43
3.2.2. Muskarynowe receptory cholinergiczne47
3.2.3. Leki działające na receptor nikotynowy54
3.3. Leki wpływające na złącze nerwowo-mięśniowe55
3.3.1. Związki niedepolaryzujące55
3.3.2. Związki depolaryzujące55
3.4. Leki wpływające na przekaźnictwo adrenergiczne56
3.4.1. Biosynteza amin katecholowych56
3.4.2. Receptory adrenergiczne57
3.4.3. Leki sympatykomimetyczne57
3.4.4. Leki pobudzające receptory dopaminergiczne59
3.4.5. Leki o pośrednim działaniu sympatykomimetycznym59
3.4.6. Leki α-adrenolityczne60
3.4.7. Selektywni antagoniści receptorów α1-adrenergicznych61
3.4.8. Leki sympatykolityczne61
3.4.9. Leki β-adrenolityczne (β-blokery)61
4. FARMAKOLOGIA AUTAKOIDÓW – Jacek Jawień, Rafał Olszanecki65
4.1. Definicja i podział autakoidów – Jacek Jawień65
4.2. Autakoidy aminowe – Jacek Jawień65
4.2.1. Histamina65
4.2.2. Serotonina67
4.3. Leki używane w leczeniu migreny – Jacek Jawień67
4.4. Autakoidy peptydowe – Jacek Jawień69
4.4.1. Bradykinina69
4.4.2. Angiotensyna70
4.4.3. Endoteliny75
4.5. Autakoidy purynowe – Jacek Jawień76
4.6. Autakoidy gazowe – Jacek Jawień78
4.6.1. Tlenek azotu78
4.6.2. Tlenek węgla83
4.6.3. Siarkowodór84
4.7. Autakoidy lipidowe – Rafał Olszanecki84
4.7.1. Czynnik aktywujący płytki krwi84
4.7.2. Eikozanoidy86
4.8. Niesteroidowe leki przeciwzapalne – Rafał Olszanecki96
4.8.1. Mechanizm działania97
4.8.2. Efekty kliniczne97
4.8.3. Leki97
4.8.4. Inne leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe104
4.9. Zarys farmakoterapii bólu – Rafał Olszanecki106
4.10. Farmakoterapia reumatoidalnego zapalenia stawów – Rafał Olszanecki113
4.10.1. Farmakobiologia RZS113
4.10.2. Leki zmniejszające objawy choroby114
4.10.3. Leki modyfikujące przebieg choroby115
4.10.4. Nowe kierunki poszukiwań leków – leki biologiczne118
4.11. Farmakoterapia dny moczanowej – Rafał Olszanecki120
4.11.1. Leczenie ostrego napadu dny moczanowej120
4.11.2. Leczenie przewlekłe121
5. IMMUNOFARMAKOLOGIA – Rafał Olszanecki124
5.1. Wprowadzenie124
5.1.1. Ogólne mechanizmy działania leków immunosupresyjnych i immunostymulujących124
5.1.2. Farmakobiologia układu immunologicznego124
5.2. Leki immunosupresyjne128
5.2.1. Leki cytotoksyczne129
5.2.2. Glikokortykosteroidy132
5.2.3. Leki wiążące się z immunofilinami132
5.2.4. Przeciwciała i inne leki przeciwko antygenom limfocytów134
5.2.5. Inhibitory współstymulacji139
5.2.6. Leki przeciwcytokinowe141
5.2.7. Leki hamujące układ dopełniacza i układ kinin145
5.2.8. Leki hamujące działanie szkodliwych przeciwciał145
5.2.10. Leki blokujące molekuły adhezyjne146
5.2.9. Przeciwciała przeciwko Rh(D)146
5.2.11. Inne leki immunosupresyjne147
5.3. Leki immunostymulujące150
5.3.1. Interferony151
5.3.2. Inne cytokiny152
5.3.3. Mielopoetyczne czynniki wzrostowe153
5.3.4. Przeciwciała153
5.3.5. Inne leki immunostymulujące154
5.3.6. Skrót wiadomości o immunizacji biernej i czynnej156
CZĘŚĆ III. Leki używane w zwalczaniu infekcji Rafał Olszanecki158
6. FARMAKOBIOLOGIA INFEKCJI BAKTERYJNYCH160
6.1. Ogólne mechanizmy działania leków przeciwbakteryjnych160
6.2. Zakres, typ i siła działania leków przeciw drobnoustrojom162
6.3. Farmakobiologia oporności drobnoustrojów na działanie leków164
6.4. Wzrost drobnoustrojów w środowisku naturalnym166
7. ŚRODKI ODKAŻAJĄCE168
8. LEKI PRZECIWBAKTERYJNE I PRZECIW DROBNOUSTROJOM ATYPOWYM172
8.1. Pochodne chinoliny173
8.2. Pochodne nitrofuranu173
8.3. Pochodne nitroimidazolu174
8.4. Sulfonamidy i inhibitory reduktazy dihydrofolianu175
8.4.1. Sulfonamidy175
8.4.2. Inhibitory reduktazy dihydrofolianu i ich połączenia z sulfonamidami177
8.5. Inhibitory gyrazy (chinolony przeciwbakteryjne)178
8.5.1. Mechanizm działania178
8.5.2. Zastosowania i działania niepożądane178
8.6. Antybiotyki β-laktamowe180
8.6.1. Mechanizmy działania181
8.6.2. Podział antybiotyków β-laktamowych183
8.7. Antybiotyki glikopeptydowe i glikolipopeptydowe191
8.8. Antybiotyki aminoglikozydowe i spektynomycyna192
8.9. Tetracykliny oraz glicylcykliny198
8.10. Antybiotyki makrolidowe, azalidowe, ketolidowe i linkozamidowe199
8.10.1. Antybiotyki makrolidowe199
8.10.2. Azalidy200
8.10.3. Ketolidy200
8.10.4. Linkozamidy201
8.11. Oksazolidynony201
8.12. Streptograminy201
8.13. Inne leki przeciwbakteryjne202
8.13.1. Chloramfenikol202
8.13.2. Ansamycyny203
8.13.3. Fidaksomycyna203
8.13.4. Polimyksyny203
8.13.5. Pleuromutyliny204
8.13.6. Fosfomycyna204
8.13.7. Fusydany204
8.13.8. Fuzafungina204
8.13.10. Bacytracyna205
8.13.11. Gramicydyna205
8.13.12. Cykloseryna205
8.13.9. Mupirocyna205
8.14. Preparaty używane w leczeniu gruźlicy oraz trądu205
8.14.1. Leki stosowane w leczeniu gruźlicy205
8.14.2. Leki wykorzystywane w terapii trądu209
8.15. Ogólne zasady stosowania leków przeciwbakteryjnych211
8.15.1. Metody leczenia przeciwbakteryjnego211
8.15.2. Wybór leku214
8.15.3. Profilaktyczne stosowanie antybiotyków215
9. LEKI PRZECIWWIRUSOWE217
9.1. Leki używane w leczeniu zakażeń wirusami Herpes simplex oraz Varicella-zoster219
9.2. Leki używane w leczeniu zakażeń wirusem cytomegalii221
9.3. Leki używane w leczeniu AIDS223
9.3.1. Inhibitory wejścia HIV do komórek223
9.3.2. Nukleozydowe i nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NRTI)225
9.3.3. Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NNRTI)227
9.3.4. Inhibitory proteazy228
9.3.5. Inhibitory integrazy230
9.3.6. Inhibitory kapsydu wirusa230
9.3.7. Ogólne zasady użycia leków w leczeniu AIDS230
9.4. Leki używane w leczeniu wirusowych zapaleń wątroby231
9.4.1. Leki używane w leczeniu zakażenia HBV231
9.4.2. Leki używane w leczeniu zakażenia HCV232
9.5. Leki używane w leczeniu grypy234
9.5.1. Pochodne adamantanu234
9.5.2. Inhibitory neuraminidazy235
9.5.3. Inhibitory endonukleazy235
9.6. Leki używane w leczeniu zakażeń wywołanych RSV235
9.7. Leki używane w leczeniu zakażeń koronawirusami236
9.8. Leki używane w leczeniu gorączki krwotocznej Ebola237
9.9. Leki stosowane w innych chorobach wirusowych238
10. LEKI PRZECIWGRZYBICZE239
10.1. Amfoterycyna B239
10.2. Flucytozyna240
10.3. Azole240
10.4. Echinokandyny242
10.5. Ibreksafungerp242
10.6. Inhibitory epoksydazy skwalenowej242
10.7. Inne leki przeciwgrzybicze243
11. LEKI UŻYWANE W ZAKAŻENIACH PIERWOTNIAKAMI244
11.1. Leki używane w leczeniu malarii244
11.1.1. Pochodne aminochinoliny oraz chinina246
11.1.2. Pochodne naftochinonu248
11.1.3. Pochodne fluorenu249
11.1.4. Artemizynina i pochodne249
11.1.5. Inhibitory syntezy aktywnego folianu249
11.1.6. Antybiotyki250
11.2. Leki używane w terapii toksoplazmozy250
11.3. Leki używane w leczeniu amebiozy250
11.4. Leki używane w leczeniu rzęsistkowicy251
11.5. Leki używane w trypanosomozach251
11.6. Inne leki przeciwpierwotniakowe253
12. LEKI UŻYWANE W ZAKAŻENIACH ROBAKAMI254
13. FARMAKOLOGIA W MEDYCYNIE PODRÓŻY258
13.1. Chemioprofilaktyka przeciwmalaryczna258
13.2. Leki w apteczce podróżnej258
CZĘŚĆ IV. Farmakologia schorzeń układów i narządów Rafał Olszanecki, Paweł Wołkow, Jacek Jawień260
14. LEKI OBWODOWEGO UKŁADU NERWOWEGO – Rafał Olszanecki262
14.1. Środki znieczulające miejscowo262
14.1.1. Farmakobiologia przewodnictwa nerwowego262
14.1.2. Budowa chemiczna leków i ich molekularny mechanizm działania264
14.1.3. Efekty fizjologiczne leków266
14.1.4. Farmakokinetyka i własności leków267
14.1.5. Działania niepożądane267
14.1.6. Zastosowanie kliniczne270
14.1.7. Inne leki o działaniu miejscowo znieczulającym272
14.2. Inne leki działające w obrębie obwodowego układu nerwowego272
14.2.1. Leki miorelaksacyjne272
15. LEKI OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO – Paweł Wołkow275
15.1. Ogólna organizacja ośrodkowego układu nerwowego275
15.1.1. Neuroprzekaźniki i neuromodulatory275
15.1.2. Klasyfikacja leków ośrodkowego układu nerwowego286
15.2. Leki uspokajające i nasenne286
15.2.1. Barbiturany288
15.2.2. Benzodiazepiny288
15.2.3. Antyhistaminiki290
15.2.4. Wodzian chloralu290
15.2.5. Leki działające na pozasynaptyczne receptory GABA_A290
15.2.6. Leki działające wybiórczo na niektóre podjednostki tworzące receptor GABA_A291
15.2.7. Agoniści receptorów melatoninowych291
15.2.8. Antagoniści receptora dla oreksyny291
15.2.9. Anksjolityki bez działania nasennego291
15.3. Leki stosowane w zaburzeniach czynności elektrycznej ośrodkowego układu nerwowego292
15.3.1. Rodzaje napadów padaczkowych293
15.3.2. Leki przeciwpadaczkowe294
15.3.3. Zasady leczenia napadów padaczkowych302
15.3.4. Leczenie różnych rodzajów napadów padaczkowych302
15.4. Opioidowe leki przeciwbólowe302
15.4.1. Czyści agoniści receptorowi304
15.4.2. Mieszani agoniści/antagoniści305
15.4.3. Czyści antagoniści receptorów opioidowych – leczenie zatruć306
15.4.4. Inne grupy leków przeciwbólowych306
15.5. Środki znieczulenia ogólnego i ogólne zasady anestezji chirurgicznej307
15.5.1. Anestetyki wziewne308
15.5.2. Anestetyki dożylne313
15.6. Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki)315
15.5.2. Anestetyki dożylne319
15.6. Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki)321
15.7. Leki przeciwdepresyjne i stabilizujące nastrój321
15.7.1. Inhibitory wychwytu monoamin321
15.7. Leki przeciwdepresyjne i stabilizujące nastrój325
15.7.1. Inhibitory wychwytu monoamin325
15.7.2. Inhibitory rozkładu monoamin327
15.7.3. Inne leki przeciwdepresyjne327
15.8. Leczenie zespołów otępiennych328
15.8.1. Przeciwciała monoklonalne zmniejszające odkładanie w tkance mózgowej amyloidu β w postaci blaszek (plaques)328
15.7.2. Inhibitory rozkładu monoamin329
15.7.3. Inne leki przeciwdepresyjne329
15.8.2. Leki prokognitywne (nootropowe)329
15.8. Leczenie zespołów otępiennych330
15.8.1. Przeciwciała monoklonalne zmniejszające odkładanie w tkance mózgowej amyloidu β w postaci blaszek (plaques)330
15.9. Leczenie choroby Parkinsona i innych zaburzeń układu pozapiramidowego330
15.9.1. Leczenie choroby Parkinsona330
15.8.2. Leki prokognitywne (nootropowe)331
15.9. Leczenie choroby Parkinsona i innych zaburzeń układu pozapiramidowego332
15.9.1. Leczenie choroby Parkinsona332
15.9.2. Leczenie choroby Huntingtona332
15.9.3. Leczenie stwardnienia zanikowego bocznego332
15.9.4. Leczenie rdzeniowego zaniku mięśni333
15.10. Leczenie stwardnienia rozsianego334
15.9.2. Leczenie choroby Huntingtona334
15.9.3. Leczenie stwardnienia zanikowego bocznego334
15.9.5. Inne choroby degeneracyjne334
15.9.4. Leczenie rdzeniowego zaniku mięśni335
15.10. Leczenie stwardnienia rozsianego336
15.11. Miorelaksanty336
15.9.5. Inne choroby degeneracyjne336
15.12. Wpływ alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy337
15.11. Miorelaksanty338
15.13. Psychoanaleptyki i psychodysleptyki338
15.13.1. Mechanizmy uzależnienia338
15.12. Wpływ alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy339
15.13. Psychoanaleptyki i psychodysleptyki340
15.13.1. Mechanizmy uzależnienia340
15.13.2. Farmakoterapia w przypadku uzależnień343
15.13.2. Farmakoterapia w przypadku uzależnień345
16. LEKI WPŁYWAJĄCE NA UKŁAD HORMONALNY – Paweł Wołkow345
16.1. Hormony oraz farmakologia podwzgórza i przysadki345
16. LEKI WPŁYWAJĄCE NA UKŁAD HORMONALNY – Paweł Wołkow347
16.1. Hormony oraz farmakologia podwzgórza i przysadki347
16.1.1. Hormony podwzgórza i przysadki348
16.1.2. Oś podwzgórze–przysadka–hormon wzrostu348
16.1.3. Oś podwzgórze–przysadka–prolaktyna351
16.1.4. Oś podwzgórze–przysadka–tyreotropina352
16.1.5. Oś podwzgórze–przysadka–kortykotropina353
16.1.6. Oś podwzgórze–przysadka–gonadotropiny354
16.2. Hormony tarczycy356
16.3. Hormony kory nadnerczy361
16.3.1. Androgeny nadnerczowe362
16.3.2. Mineralokortykosteroidy363
16.3.3. Glikokortykosteroidy364
16.3.4. Inhibitory syntezy hormonów nadnerczowych367
16.4. Hormony płciowe367
16.4.1. Estrogeny369
16.4.2. Antyestrogeny370
16.4.3. Gestageny372
16.4.4. Antagoniści i modulatory receptora progesteronowego373
16.4.5. Androgeny373
16.4.6. Hormonalna terapia zastępcza374
16.4.7. Środki stosowane w celu czasowego zahamowania płodności376
16.5. Hormony oraz leki wpływające na metabolizm wapnia i mineralizację kości378
16.5.1. Aktywność metaboliczna kości378
16.5.2. Hormony wpływające na metabolizm wapnia i mineralizację kości379
16.5.3. Leki wpływające na metabolizm wapnia i mineralizację tkanki kostnej382
16.6. Homeostaza węglowodanowa, czynność wewnątrzwydzielnicza trzustki i leki przeciwcukrzycowe385
16.6.1. Insulina385
16.6.2. Amylina388
16.6.3. Glukagon388
16.6.4. Leczenie cukrzycy389
16.7. Leczenie i zapobieganie otyłości396
16.7.1. Leki o działaniu obwodowym396
16.7.2. Leki o działaniu ośrodkowym397
16.7.3. Leczenie otyłości uwarunkowanej genetycznie398
Skorowidz400

CZĘŚĆI

OGÓLNEMECHANIZMYDZIAŁANIALEKÓW

1.2.Mechanizmydziałanialeków

Zdecydowanawiększośćlekówdziała,przyłączającsię

doswoistych,wybranychbiocząsteczek,któretradycyj-

nienazywanesąmolekularnymipunktamiuchwytu.

Przyłączeniesięlekuskutkujeczasowąlubtrwałązmianą

funkcjibiocząsteczkii,cozatymidzie,zmianąfunkcjono-

waniakomórki,tkanki,organui/lubcałegoorganizmu.

Innysposóbtotzw.działanierozlane,bezkonkretnego

punktuuchwytu,np.zmianapłynnościbłonkomórko-

wychizwiązanezniąwielokierunkowezaburzeniafunk-

cjireceptorówbłonowychwywoływaneprzezalkohol

etylowyi(jaksięwciążuważa)niektórestarszewziewne

środkiznieczuleniaogólnego.Należyjednakpodkreślić,

żedlawielusubstancjiotradycyjnieﬁrozlanym”mecha-

nizmiedziałaniaodkrywanesąobecniepunktyuchwy-

tu(jaksięokazuje,wielenowocześniejszychwziewnych

środkówznieczuleniadziałabezpośrednionaswoiste

molekularnepunktyuchwytu–kanałyjonowe!–zob.

rozdz.15).

Klasycznie,molekularnymipunktamiuchwytusą

białkapełniącewludzkimorganizmiefunkcjebłono-

wychkanałówjonowych,błonowychlubwewnątrzko-

mórkowychreceptorówdlasubstancjiendogennych

czyenzymówbiorącychudziałwmetabolizmie.Należy

dodać,żemolekularnympunktemuchwytuczęstojest

biocząsteczkawystępującawﬁobcym”organizmie,np.

bakteriiczypierwotniaku.

Lekidrobnocząsteczkowemogąsięłączyćzbioczą-

steczkaminiekowalencyjnieiodwracalnie(częściej)lub

kowalencyjnie,trwalemodyﬁkującichstrukturęifunk-

cje.Niekiedyłączysiętoztrwałymuszkodzeniemrecep-

tora,enzymulubDNA(np.takdziałająlekialkilujące

DNAibiałkawterapiiprzeciwnowotworowej).

Lekibiologiczneprezentujączęstonowe,niespotyka-

newcześniejmechanizmydziałania.Przykładowoprze-

ciwciałamonoklonalnemogąsięłączyćzbiałkami(np.

cytokinami)wekrwi,apowstającekompleksyusuwanesą

zkrążenia(podobniedoprzeciwciałdziałająrekombino-

wanerozpuszczalnereceptorydlacytokin).Przeciwciała

mogąsięrównieżłączyćzbiałkamipowierzchniowymi

komórek,comożeblokowaćichwzajemneinterakcje

lubpowodowaćichzniszczenie(np.przyudzialedo-

pełniaczaczylimfocytówcytotoksycznych).Szczególnie

dużoprzykładówtegotypudziałańlekówbiologicznych

opisanychjestwrozdziałachdotyczącychimmunofar-

makologii(zob.rozdz.5)orazleczeniaprzeciwnowotwo-

rowego(zob.cz.V).Wzakresierzadkichschorzeńge-

netycznych,spowodowanychmutacjamiuszkadzającymi

pojedyncze,ważnemetabolicznieenzymy,stosujesię

obecnieterapięsubstytucyjną,opartąnapodawaniure-

kombinowanych,aktywnychenzymów(zob.rozdz.52).

Dokładnepoznaniedziałaniarybosomuiprocesutrans-

lacjiumożliwiłoopracowanielekówwykorzystujących

różnestrategieﬁomijania”istniejącejmutacjiikorektę

defektugenetycznegobezkoniecznościstosowaniadość

wciążniedopracowanejiryzykownejklasycznejterapii

genowejopartejnapodawaniuwektoradostarczającego

prawidłowygendokomórek.Takimilekamisąprzykła-

dowo:

ataluren

wleczeniumukowiscydozy(zob.rozdz.

17)czy

eteplirsen

wleczeniuniektórychwariantów

dystroﬁimięśniowejDuchenne’a(zob.rozdz.52).Wni-

niejszympodręcznikuczytelnikznajdzierównieżwiele

innychprzykładówpodobnych,niekonwencjonalnych

mechanizmówdziałanialekówbiologicznych.

1.3.Stosowanielekówwlecznictwie

ObecniewPolscedopuszczonychjestdoleczeniaokoło

22tys.leków.Lekitemająswojenazwy:chemiczne,mię-

dzynarodowe,(niekiedy)nazwyzwyczajowe,handlowe

(charakterystykaiprzykłady–tab.1.2).ﬁOﬁcjalną”na-

zwąlekujestjegonazwamiędzynarodowa,zalecanado

stosowaniawpraktycelekarskiejprzezŚwiatowąOrgani-

zacjęZdrowia(WorldHealthOrganization,WHO),któ-

raregularniepublikujelistylekówznazwamimiędzyna-

rodowymiwkilkunajpopularniejszychjęzykach(https://

www.who.int/teams/health-product-and-policy-standar-

ds/inn/inn-lists).Wniniejszympodręcznikustosowane

są,zgodnieztąpraktyką,spolszczonenazwymiędzyna-

rodoweleków.Wcodziennejpraktycelekarskiejnadal

częstoużywanesąnazwyhandlowe(częstojedenlekma

wielenazwhandlowych!),nierzadkorozszerzoneoskrót

oznaczającyszczególnącechęfarmaceutycznądanego

preparatu(np.SR–slowrelease–lekoprzedłużonym

uwalnianiu).Listęnajczęściejużywanych(częstostoso-

wanychwymiennie)skrótówprzedstawionowtabeli1.2.

Lekpowinienbyćstosowanyupacjentazkonkretnych

wskazańpowzięciupoduwagęryzykadziałańniepożą-

danych.Ogólnielekpowinienbyćzastosowanyzgodnie

zcharakterystykąproduktuleczniczego(ChPL)–do-

kumentem,któryjestobowiązkowymzałącznikiemdo

wnioskuorejestracjęleku(zob.rozdz.33)iktórywupo-

rządkowanysposóbprzedstawia–wfachowymjęzyku

medycznym,wedługwzoruokreślonegoprzezEuropej-

skąAgencjęLeków(EuropeanMedicinesAgency,EMA)

orazobowiązującąUstawę–PrawoFarmaceutyczne–

wszystkienajważniejszeinformacjeolekuijegostoso-

waniu.Należyrównieżpamiętać,żezastosowanieleku

zgodniezChPL(awszczególnościwskazaniamiwymie-

nionymiwtymdokumencie)stanowiwPolscepodstawę

jegorefundacji.ChPLlekówzchwilądopuszczeniaich

doobrotustająsięinformacjąpubliczną(https://rejestry-

medyczne.ezdrowie.gov.pl/rpl/search/public).

Brak wyników

Farmakologia. Mechanizmy - leki - farmakoterapia oparta na faktach. Tom 1

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra