Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
SławomirGodek
dosporządzonegorejestruźródełiliteraturyokreśliliprowizorycznie,gdzie
oweźródłafunkcjonują.Wskazalimianowicie,żekonstytucjekoronneobo-
wiązująwyłączniewguberniachkijowskiej,wołyńskiejipodolskiej,czyli
naterytoriach,któreniegdyśnależałydoKorony;wguberniachlitewskich
(wileńskiej,mińskiej,grodzieńskiej)iwobwodziebiałostockim,stanowią-
cychdawniejczęśćWKL29,obowiązujązaśosobnekonstytucjelitewskie
wrazzniektórymikoronnymi,którychmocrozciągniętonaLitwęod1696r.
napodstawieCoaequatioiurium
30
,wguberniachbiałoruskich(smoleńskiej,
mohylewskiejiwitebskiej)znajdująnatomiastzastosowanielitewskiekon-
stytucjewydanedo1772r.ZkoleiStatutlitewskimamocwewszystkich
wymienionychguberniach
31
.Zwróćmyjeszczeuwagę,żewspomniane
A.Mickiewicz,KursprawacywilnegopolskiegoihistoriitegożwykładanywWołyń-
skimLiceumwKrzemieńcuwroku1829przezP
.AleksandraMickiewicza,nauczyciela
prawakrajowegoirzymskiego,k.10,rkps).JózefJaroszewiczzwracałuwagę,żepra-
wateutońskienwczęścidotądjeszczesąpomiastachzachowywane”(LMAVBRS,
f.22-112,J.Jaroszewicz,Wstępprzyrozpoczęciukursu,k.106-107,rkps).
29Wstosunkudoobwodubiałostockiegoniejesttoprecyzyjne.
30NaCoaequatiopowoływanosięwpraktycesądowej.Zob.nPetytazestrony
JW.MarcjannyAbramowiczowej,starościnystarodubowskiejinieletniegopotomstwa
zeszłegoJoachimaAbramowicza,podstarostystarodubowskiegoprzeciwkoWJ.Panu
IgnacemuGiedroyciowi,pułkownikowibyłychwojsklitewskich”złożone18VII
1800r.(zapewnev.s.)wzwiązkuzprocesemtoczącymsięwsądzieziemskimzawi-
lejskim,wktórychnastępującyfragment:nkonstytucjapodart.81zrozdz.IVbędąca,
lubokoronna,mocąjednaknastałegoCoequationisIuriumprawawegzekucjiswojej
doKsięstwaLitewskiegorozciągającasięwyraźnąnatenprzypadekprzynosidefini-
cję”(BibliotekaPAU-PAN(Kraków),3357,AktaprocesowespadkobiercówJoachima
AbramowiczadotyczącesporuzIgnacymGiedroyciem,1796-1800,k.21-22).
31A.E.Nolde,Oczerki…,s.106in.PiotrN.Żukowiczpisał,żepodrugimroz-
biorzewówczesnejgubernimińskiejskładającejsięzziemlitewskichpodstawowym
źródłembyłyoczywiścieIIIStatut(jakwguberniachbiałoruskich)orazkonstytucje
litewskiedo1788r.;wwołyńskiej,bracławskiejipodolskiej,którepowstałyzbyłych
koronnychwojewództw:kijowskiegoibracławskiego,rzekomoIIStatutikonstytucje
polskiennieobiazatielnyjadejuredlalitowskichobłastiej”,natomiastwczęściachgu-
bernibracławskiejipodolskiej,którestanowiływcześniejwojewództwopodolskie,na-
leżącedoKoronyodXVw.,prawokoronne(P.N.Żukowicz,UprawlenijeisudwZa-
padnojRossiiwcarstwowanijeJekaterinyII,nŻurnałMinisterstwaNarodnogoProswi-
eszczenija”1914[ijul],s.31).NapoczątkuXIXw.uczenimieliwątpliwośćcodotego,
jakieprawopowinnoobowiązywaćnaPodolu(BUW,2409[nr1],[J.Jaroszewicz],
Treśćwykładanejnaukiprawacywilnego,którymsięrządząprowincjeodPolskido
Rosjiwcielone,podługskryptuzr.1830,k.2,rkps).Winnymwykładzieczytamy:nCo
doPodolazachodziwątpliwość-prowincjatanależaładoPolskiprzedwcieleniem
