Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Krytykajakiejkolwiekingerencjipaństwawżyciegospodarczeispołecznewdoktrynieliberalnej
1.2.Krytykajakiejkolwiekingerencjipaństwawżyciegospodarczeispołeczne
wdoktrynieliberalnej
1.2.1.Przesłankiograniczaniarolipaństwawżyciugospodarczym
15
Doktryną,któraznalazłaswetrwałemiejscewliteraturzeprzedmiotu,jestlibera-
lizm,któregokontynuatorzyokreślanisączęstomianemneoliberałów.
Zwolennicyliberalizmuwyjaśnieniasamoregulującychsięmechanizmów
rynkuposzukująnabaziezasadleseferyzmu.Odmiennespojrzenie,jakiereprezen-
tują,analizującprzyczynytegomechanizmupozwalanapewnąsystematyzacjęich
poglądów.Współcześniemówimyotrzechwyraźnieróżniącychsięnurtachwpoglą-
dachliberalnych,amianowicie:opodejściuutylitarystycznym,racjonalistycznym
iewolucjonistycznym9.
Dlautylitarystówgłoszącychzasadęużytecznościspołeczeństwojestsumąjed-
nostek,którekierująsięchęciąosiągnięciaprzyjemnościiunikaniabólu.Wizjaspo-
łeczeństwa,jakąprezentują,jestzatemwyraźnieatomistyczna.Interesspołeczeństwa
traktująonijakosumęinteresówjednostek.Wśródtwórcówtegonurtuwymieniani
sąJ.BenthamorazJ.S.Mill.
Wyznawcyleseferyzmuewolucjonistycznegotraktująwolnyrynekjakoele-
mentcywilizacjikapitalistycznejukształtowanejwprocesieewolucji,któracha-
rakteryzujesięprzechodzeniemzjednychformgospodarowaniadoinnych.Do
przedstawiwcielitegonurtuzaliczanisąmiędzyinnymiA.Smith,E.Bruke,
A.Krzyżanowski.
Sądzę,żeistotęleseferyzmuracjonalistycznegoodzwierciedlaporównanie
godoswoistegorodzajulogosu,którypowoduje,żedziałaniaposzczególnych
ludzipodporządkowanezostałyrealizacjijakichśokreślonychzgóryplanów
10
.
Takainterpretacjaleseferyzmuracjonalistycznegopowoduje,iżmożnaprzyjąć,
żewolnyrynekjestpomysłemjakiejśistotywyższej(absolutnej),którakieruje
światem.JakoprzedstawicielitegonurtuwymieniasięnajczęściejF.Bastiata,
J.B.Saya.
Leseferyzmracjonalistycznydzielonyjestnanurtmetafizycznyinaukowy.
Zwolennicynurtuokreślanegojakoleseferyzmnaukowytwierdzą,iżrzeczywistość
gospodarcza,wtymwolnyrynek,stanowinaturalnyporządekrzeczy,któryodkryty
zostałdziękiintelektowiludzkiemu.Zkoleiprzedstawicieleleseferyzmumetafi-
zycznegonegowaliracjonalnośćstrukturybytu.
Bezwzględujednaknato,jakinurtjestreprezentowanyprzezprzedstawicieli
liberalizmu,dlazwolennikówliberalizmugospodarczegopaństwo—zzałożenia—
9W.Mich,Leseferyzm,w:Encyklopediapolitologii,t.4,Myślspołecznairuchypolitycznewspół-
czesnegoświata,red.M.Marczewska-Rytko,E.Olszewski,Zakamycze,Kraków2000,s.200.
10W.Bernacki,Leseferyzm,w:Słownikhistoriidoktrynpolitycznych,t.3,WydawnictwoSejmowe,
Warszawa2007,s.562.
