Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AgnieszkaIłendo-Milewska–Analizazwiązkupomiędzypoziomemsamoregulacjiuczniów…
IstotnąkwestiępodnositeoriasamodeterminacjiDeciiRyana(2000),któ-
rawskazujenaznaczeniepoziomumotywacji,stopniazaspokojeniapodsta-
wowychpotrzebpsychologicznychorazpoczuciaautonomii.
Badaniamotywacjimajądługątradycję.Psychologowieinteresująsiętym
zjawiskiemjużodczasówWilliamaJamesa,jednakdotejporyniedopraco-
walisięanijednolitejteoretycznejkoncepcjimotywacjiludzkichdziałań,ani
teżwielunarzędzidojejbadania.Wśródteoretycznychpodejśćdomotywacji
dominująobecniepoglądyAptera(2001,2007),którywyłonił5skalcharakte-
ryzującychpobudkiludzkichdziałań.KoncepcjaApteraniejestjednakteorią
motywacjisensustricto,stanowionapróbęodnalezieniakluczowychczynni-
kówwyznaczającychkierunkiludzkichzachowań,cojestbliskiehistorycz-
nymjużniecopodejściomposzukującymkluczowychdlajednostkiwartości
(np.Rokeach,1973).Głównakrytykatychpodejśćskupiasięnaichniskiej
mocypredyktywnej,czegoniezarzucasiękoncepcjiAptera.Alternatywądla
teoriiApterajestsformułowanaprzezDeciegoiRyana(2000),koncepcjamo-
tywacjiwewnętrznej.Teoriatakoncentrujesięnaróżnicachwynikających
zdwóchtypówmotywacji–autonomicznejikontrolowanej.Pierwszaznich
koncentrujesięnazachowaniach,którychjednostkasamasiępodejmuje,
zwyborumającychdlaniejokreślonąwartość.Druga,wprzeciwieństwiedo
pierwszej,koncentrujesięnazachowaniach,którejednostkiprzejawiają,aby
uniknąćkarylubuzyskaćnagrodę.Licznebadaniapokazują,żeautonomicz-
nytypmotywacjisprzyjaproduktywniejszemumyśleniuilepszemuzdro-
wiu(Deci,Ryan2008).Narolępewnościpobudekdziałania,właśniewkon-
tekścietwórczychosiągnięć,zwracauwagęrównieżAmabile(1983),która
tenrodzajmotywacjiwłączadogrupytrzechczynnikówwarunkujących
poziomkreatywnościjednostki,atakżezespołu.MimożekoncepcjaAmabile
powstałanagrunciepsychologiitwórczości,conajmniejdwaczynnikiczynią
jąadekwatnądowyjaśnianiaosiągnięćuczniówwszkole.Popierwsze,od-
nosisięonadopewnejsprawnościwobrębietakzwanejnormy,podrugie–
służywyjaśnieniufenomenówindywidualnychigrupowychzperspektywy
człowieka.Podejścietakiedośćdobrzeoddajespecyfikęszkoły,którakształci
jednostki,jednakprocesdydaktycznyodbywasięwwiększychzespołach,ja-
kimisąklasy.Podobnypoglądreprezentująwramachteoriiautodeterminacji
(SelfDeterminationTheory)RyaniDeci(2000,2008).Zdaniemtychautorów,
brakskutecznościiwytrwałościdziałaniaczęstowynikanietylezsiłymoty-
wacji,ilezpoziomuautonomiiowejmotywacji,inaczejmówiąc,RyaniDeci
(2000)dowodzą,żeowytrwałościiskutecznościdecydujestopieńautonomii
doświadczanejwtrakciedziałania.
Badaczepostulujątakżetrzyuniwersalne–ichzdaniem–potrzeby,któ-
rychzaspokojeniemapodstawoweznaczeniedlacharakteruwzbudzanej
przezdanykontekstmotywacji.Sąto:potrzebaprzynależności,potrzeba
autonomiiorazpotrzebakompetencji.Kontekst,któryzaspokajaowepotrze-
35
