Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
HassanA.Jamsheer
nosićludnościogromnekorzyści,gdyżmożewspieraćdobropowszechne,
wogromnejmierzedziękijednolitemu(scentralizowanemu)ośrodkowi
kierowania,jakimwładcadysponuje6.Funkcjewładców(opiekunów,kró-
lów)wchodząwzakresnajważniejszychpowinnościreligijnych,abeznich
porządekświatauległbyzachwianiu,beznichHanisędziaanipolityknie
moglibysprawowaćswojejwładzy,wierny–wykonywaćswoichobowiązków
religijnych,przedsiębiorca(sani))–swojegozawodu,kupiecniemógłby
prowadzićhandlu”ibeznichsilnipróbowalibyzapanowaćnadsłabszymi,
źliludzie–naddobrymi(przyzwoitymi),wrezultacie–dochodziłobydo
buntówirozruchów7.Wdalszejkolejności,doprowadziłobytodozaniku
władzyispołeczeństwa.
Wrelacjachwładza–społeczeństwoat-Tahtawinietylkonieprzechylił
szalinakorzyśćjednejlubdrugiejstrony,leczponadtozrównałjezesobą,
czyniącichkomplementarnymiwstosunkudosiebie8.Charaktersystemu
politycznegoczynirelacjemiędzytymidwomaczłonamispołeczeństwa
sprzężeniemkoniecznym.Rządzeniwujęciuat-Tahtawiegoposiadająprawo
doHpełnejwolności”(kamalal-hurrijja)orazdokorzystaniazHpublicz-
nych(dostępnych)korzyści”(manafi)a)ama).Teostatnieoznaczająuniego
bogactwanarodowe,którewalijal-amr(władca,opiekun)powinienspra-
wiedliwiedzielićmiędzypoddanych,Hniejakonagrodyczynadania,lecz
jakoprawoim–wolnymludziom–należne”9.
Wswoichrozważaniach,wychodzączzałożeńzaczerpniętychzeswego
europejskiegowykształcenia,at-Tahtawirozwinąłdoktrynęspołeczno-poli-
tycznąislamu.Rządzonazbiorowość(czyliumma,milla,naród)powinna
miećprawo,anawetobowiązek,partycypacjiwewładzypolitycznej.Zanim
tonastąpi,zbiorowośćpowinnapodnosićswojewalorymoralneiprzecho-
dzićprzezpoważnąedukacjępolityczną,tak,abyjejczłonkowiemogli
podołaćtrudomsprawowaniawładzy.Przesiąkniętyrewolucyjnąatmosferą
Francjiczasówswojegopobytuiobserwacji,myślicieldoszedłdoprzekona-
nia,żeprawa,zwyczajeizasadypolitycznepodlegająciągłymprzemianom.
To,coodpowiadałookreślonemuczasowiimiejscu,niekonieczniemusi
odpowiadaćinnemuczasowiiinnemumiejscu.
6
7
Tamże,s.519–521.
Tamże,s.516.
8
S.AbuHamdan,Rifa)aRaf)iat-Tahtawi,Bejrut1992,s.58.
9
S.AbuHamdan,Rifa)aRafi)…,dz.cyt.,s.59.
