Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Politykasanitarnawładzmiejskich
1.Terminologiazwiązanazoczyszczaniem
iskładnieczystościulicznych
Doistotnychzagadnieńzwiązanychzorganizacjąoczyszczaniaulic
nejprzezwładzemiejskiedookreślaniauprzątanychnieczystości.Analizatakiego
wwielkichmiastachPrusKrólewskichXVI-XVIIIw.należyzaliczyćkwe-
stiedotyczącepojawiającejsięwaktachurzędowychterminologiistosowa-
słownictwajestotyleważna,żenietylkoobrazujeproblemyczystoterminologiczne
związanezutrzymywaniemczystości,aletakże,przyokazji,prowadzidoopisutego
wycinkadawnejrzeczywistości.Pozwalaponadtopodjąćpróbędokładniejszego
zdefiniowaniaprzedmiotubadań,zwłaszczawodniesieniudorodzajównieczysto-
ści,którychusiłowanosiępozbywać.
Zasadniczatrudność,którapojawiasięprzytegorodzajuanalizie,wynika
zbrakudefinicjiterminówwykorzystywanychwtekstachproweniencjiurzędo-
wej(pozanielicznymiidalekimiodwyczerpaniazagadnieniawyjątkami,oczym
niżej).Owymiterminami,których-conależypodkreślić-byłobardzowiele,
posługiwanosięwsposóbzwyczajowy,acozatymidzie,niewidzianokoniecz-
nościichdefiniowania.Niepomagajątudwujęzyczne(niemiecko-polskie)akty
prawneogłaszaneprzedewszystkimwToruniu,zwłaszczawXVIIIw.,bowiem
staropolskieodpowiednikiniemieckichpojęćźródłowychdotyczącychnieczy-
stościtakżeniezawierałydokładnychwskazówekcodoichkonkretnejwartości
semantycznej1.
Drugipoważnyproblemtopowszechnewystępowaniewtegorodzaju
słownictwieurzędowymmiastPrusKrólewskichterminówmałoprecyzyj-
nychbądźogólnikowych,którychzakresznaczeniowywwieluwypadkach
nasiebiezachodził.Utrudniatodokonanierozróżnieniapomiędzyniektó-
rymipojęciami,atymsamymuniemożliwiadokładnąrekonstrukcjęichde-
sygnatów(zob.tab.1).Wobecniejednoznacznościmateriałówarchiwalnych
niezwyklepomocnepodczasichanalizyipróbyujęciawramydefinicyjne
okazałysięobjaśnieniazawartewźródłachsłownikowychileksykograficznych.
1Zob.MyburmistrzowieyRadamiastamorunia.Rozporządzeniaiobwieszczeniawładzmiejskich
zpierwszejpołowyXVIIIw.,oprac.Z.H.Nowak,A.Tomczak,Toruń1985,passim.
