Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Celeizałożeniapracy
3.Celeizałożeniapracy
31
Zasadniczymcelempracyjestdokonaniewmiaręmożliwościwszechstronnejanali-
zykwestiizwiązanychzestanemsanitarnymiutrzymywaniemczystościwwielkich
miastachPrusKrólewskichXVI-XVIIIw.jakozjawiskaistotnegozpunktuwidzenia
funkcjonowaniaorganizmumiejskiegowepocenowożytnej.Wobecnikłegodotych-
czaszainteresowaniabadaczytymtematemiczęstobrakupodstawowychinformacji,
koniecznestałosięustaleniepodstawowychfaktów,amiejscamiszczegółowyopis
sprawzwiązanychztąproblematyką.
Wybórwielkichmiastpruskichwczasachnowożytnychjakopolazainteresowań
omawianychzagadnieńwydajesiębyćzewszechmiaruzasadniony,azadecydowa-
łoonimkilkaczynników.Przedewszystkimnależałobywskazaćnapotencjałdemo-
graficznyirolęgospodarcząwielkichmiastPrusKrólewskichdobynowożytnej.Nie
bezznaczeniabyłtutakżedośćobficiezachowanymateriałźródłowyumożliwiający
wmiarędokładneprzyjrzeniesięanalizowanymkwestiom.
Przedmiotembadańianalizstałysięzatemsystemyutrzymywaniaczystościwtrzech
miastachoróżnejwielkościizróżnicowanympotencjaledemograficznym:wGdań-
sku,mieścieliczącympomiędzyXVIaXVIIIw.około50-60tys.mieszkańców,oraz
wdwóchmiastachśredniejwielkości-Elblągu(15-17tys.ludności)iToruniu,które-
gorozmiaryzależnieodokresunależyszacowaćna10-15tys.mieszkańców.
Powiązaniapomiędzytymimiastami,zarównowsferzepolitycznej,jakigospodar-
czej,atakżestosunkowobliskiepołożeniegeograficznesprawiły,żewielezprzedsta-
wionychwpracyproblemówzwiązanychzusuwaniemnieczystości,zktórymiwładze
miejskiemusiałysięborykać,byłodosiebiepodobnych(icharakterystycznychdla
nowożytnychmiasteuropejskich).Poczęścijednakwładzeposzczególnychośrod-
kówmusiałystawiaćczołoodmiennymwyzwaniom,coskutkowałopodejmowaniem
odrębnychdecyzji,stądkoniecznośćomawianiawpracyszczegółowychzagadnień
dotyczącychsprawsanitarnychdlakażdegozmiastosobno.
Dobrzezachowanymateriałźródłowywykorzystanywpracy,wtymrównieżspora
częśćźródełmającychcharaktermasowy(zwłaszczaaktarachunkowe),umożliwiłna
szersząskalęujęciestatystycznewieluaspektówzwiązanychztytułowąproblematyką.
Przyjęteramychronologicznepracy,którakoncentrujesięnaepocenowożytnej,
mająrównieżitęzaletę,żeokrestennależytraktowaćjakoprzejściowy,charakte-
ryzującysięstopniowym,aczzauważalnymprzechodzeniemwdużychośrodkach
miejskichodrozwiązańtradycyjnych,stosowanychpowszechniewczasachśrednio-
wieczaiopartychnaobowiązkachmieszkańcówwzakresieutrzymywaniaczystości,
donowoczesnychformrealizacjipolitykisanitarnej,zainicjowanychjużnapełnąskalę
naprzestrzeniXIXstuleciaipolegającychnaprzejęciuwpełnitegorodzajuczynności
przezwładzemiejskie.Określonewpracycezuryzawierająsiępomiędzypoczątkiem
XVIikońcemXVIIIw.Cezurapoczątkowa,płynnaiarbitralna,zostaławyznaczona
zewzględunastanzachowaniazwartegomateriałuźródłowego.Nieliczącmarginal-
nychiniezbytlicznychodwołańdoźródełzdrugiejpołowyXVstulecia,prowadzo-
newniniejszejpracyrozważaniaianalizyrozpoczętoodnajstarszychzachowanych
