Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Układpracy
33
dośćbliskozwiązanezproblematykąsanitarną,zostaływyłączonezpodjętychbadań,
ponieważwykraczająpozaaspektyzwiązaneliteralniezutrzymywaniemczystości;
wodaczerpanazestudnibądźdoprowadzanasystemamirurwodociągowychzreguły
niebyławykorzystywanadouprzątanianieczystościzulic,leczprzedewszystkim
docelówkonsumpcyjnych.Traktowanojąpozatymjakopewnegorodzajunowinkę
techniczną,którapodnosiłaprestiżjegobeneficjentów.Ponadtosystemtenstanowił
ważnyelementochronyprzeciwpożarowej174.
Omawiającproblematykęsanitarną,zrezygnowanorównieżzesprawzwiązanych
zpracamibagrowniczymiprzeprowadzanymiwnurtachrzekmającychgospodarcze
znaczeniedlamiast(MotławywGdańsku,rzekiElblągwElblągu,WisływToruniu),
mimożeochronieczystościciekówwodnychpoświęconosporomiejsca.Decyzja
tazostałapodyktowanatakżepozornątylkozbieżnościątychzagadnieńzoczyszcza-
niemmiast,bowiemnależałobyjesytuowaćwgroniesprawzwiązanychzdziałaniem
gospodarkimiejskiej.
Odstąpionowpracyodkwestiiodnoszącychsiędooczyszczaniakominów
wbudynkachzlokalizowanychnatereniemiasta,ponieważczynnościtetylkopośred-
niodotyczyłyutrzymywaniaczystości-należałobyjewiązaćraczejzproblematyką
przeciwpożarową.
Nieomówionorównieższerzejwątkówcoprawdazwiązanychzanalizowanąpro-
blematyką,leczniemożliwychdowyczerpującegoprzedstawieniazewzględunabraki
wmaterialeźródłowym.Wobecskromnychwynikówszerokozakrojonejkwerendy
przeprowadzonejnazachowanychlicznieźródłachproweniencjisądowej,jedynie
wniewielkimidalekoniewystarczającymstopniuudałosięująćkwestiedotyczące
wykroczeńzestronypruskiegomieszczaństwaprzeciwkostanowionemuwtym
zakresieprawu.Niepodjętotakżepróbydokładniejszegonaszkicowaniaglobalnych
kosztówponoszonychprzezposzczególnewielkiemiastapruskiedobynowożytnej
nautrzymywanieczystości.Wynikatoprzedewszystkimzespecyfikiźródełrachun-
kowych,któreniezachowałysiędlaToruniaisądalekoniekompletnewwypadku
Gdańska.Jedynieaktaelbląskiejkamlariiokazałysiępodtymwzględemwysoceprzy-
datne,dostarczająccennychwskazówek.Takistanrzeczyuniemożliwiłjednakżeprze-
prowadzeniepełnejanalizyiwyciągnięcieprzekonywającychwnioskówwodniesie-
niudosprawfinansowaniasystemówutrzymywaniaczystościwewszystkichwielkich
miastachPrusKrólewskichXVI-XVIIIw.
4.Układpracy
Pracaskładasięzsiedmiurozdziałów,wktórychrozplanowanoposzczególne
blokitematycznedotycząceutrzymywaniaczystościwmiastachPrusKrólewskich
XVI-XVIIIw.WrozdzialeIzaprezentowanokwestiezwiązanezszerokopojętą
174Zob.D.Kaczor,SiećwodociągowawGdańskuXVI-XVIIIwieku.Aspektyprawneiekonomiczne,Kw.
Hist.Kult.Mat.,56,2008,s.325-341.
